Sihizm Nedir? (Guruları, İnançları, Yasakları)

Sihizm, 100’den fazla ülkede yaklaşık 28 milyon mensubu bulunan bir inanç sistemidir. Sihizm’de İslam’dan da alıntılar yapılmıştır. Hinduizm’den farklıdır.

Sihizm, 16. ve 17. yüzyılda Kuzey Hindistan’da yaşamış 10 gurunun öğretilerini temel alan bir inanç sistemidir. 1469-1708 yılları arasında yaşayan guruların öğretileri üzerine kurulmuştur. Dünya genelinde 100’den fazla ülkede Sihizm inancına mensup 25 ila 28 milyondan fazla insan olduğu tahmin ediliyor. Sihlerin yaklaşık 20 milyonu Hindistan’da; ağırlıklı olarak da Pencap eyaletinde yaşıyor. Sihizm guruları, bir önceki gurunun öğretilerini geliştirerek güçlendirmiş ve yeni öğretiler eklemiştir. Bir Sih, on gurunun ve Sihlerin kutsal kitabı Guru Granth Sahib’in talebesidir. Sih erkek ve kadınlar, uzun saçlarını kaplayan bir başlık veya türban takar. İslam’ın bazı kuralları ve Hinduizm’in öğretilerini de içerir.

“Sihizm” kelimesi, Sanskritçe “öğrenci, mürit, talebe” anlamına gelen “sikkh” kelimesinden türetilen “sih” sözcüğünün bir türevidir. Sihizm ise, “Sih inancı” veya “Sih dini” olarak anılıyor. Bu inancın öğretilerine inanan ve uygulayan insanlara da “Sih” deniyor. Guru ise, “öğretmen, öğretici, üstat” gibi anlamları olan bir kelimedir.

Sihizm’in Tarihi ve Guruları

Sihizm’in öğretileri, 10 guru tarafından ortaya konuşmuştur. Bu gurular; Guru Nanak Dev, Guru Angad Dev, Guru Amar Das, Guru Ram Das, Guru Arjan Dev, Guru Har Gobind, Guru Har Rai, Guru Har Krişan, Guru Tegh Bahadur ve Guru Gobind Singh’dir.

Sihizm’in kurucusu, Guru Nanak Dev’dir. 15 Nisan 1469 tarihinde Pakistan’ın Lahor kenti yakınlarındaki Talwandi kasabasına doğdu. Ailesinin, ticaretle uğraşan Khatri kastının (zengin bir topluluk) bir alt bölümünün mensubu olması taraftarlarının hızla çoğalmasına yol açtı. Nanak Dev, hayatın sırlarını keşfetme arzusu ile evi terk etti. Bu dönemde, farklı inanca sahip insanların saygı duyduğu din adamlarından biri olan Kabir ile karşılaştığı rivayet edilir. Birkaç yıl bir tahıl ambarında çalıştıktan sonra kendini dine vererek birçok yeri dolaştığı, 1520’de Pencap’a yerleştiği rivayet edilir. Geri kalan yaşamını, zengin bir hayranının yaptırdığı söylenen Kartarpur köyünde geçirdi. Nanak Dev, 7 Mayıs 1539 tarihinde öldü.

Sihizm’in kurucusu Nanak Dev, ölmeden önce 1538 yılında kendisinin yerine guru olarak kendisine inanlardan Bhai Lehna’yı guru olarak seçti. Dev’in oğlunun yerine seçtiği ve Sihlerin ikinci gurusu olan Lehna, “Guru Angad” olarak bilinir. Sihlerin üçüncü gurusu Amar Das, 1573 yılında Sih inancını benimseyenlerin lideri oldu. Kuzey Hindistan’da bulunan Pencap eyaletine bağlı Tarn Taran ilçesinin bulunduğu Majha bölgesinde yer alan Goindwal, Das tarafından belirlenen önemli bir Sihizm merkezidir. Goindwal, Das döneminde Sihizm için önemli bir merkez haline gelmiştir. Das, 1574 yılında öldü ve yerine oğlu Jetha’yı guru olarak belirledi. Dördüncü guru olan Jetha, “Guru Ram Das” olarak bilinir. Ram Das, Sihizm’in günümüzdeki önemli merkezi Amritsar’ın kurucusudur. Ram Das’ın en küçük oğlu Guru Arjan, 1581 yılında Sihlerin beşinci gurusu oldu. Arjan, Sihlerin günümüzdeki en önemli mabedi olan Altın Mabet’i inşa ettirmiş ve Sih kutsal metninlerinden biri olan Adi Granth’ı, 1604 yılında hazırlamıştır. 1606 yılında Moğollar tarafından Sihizm’in büyük kutsal kitabı “Guru Srandth Sahib”de değişiklik yapması istenen Guru Arjan, bu isteği reddettiği için işkence ile öldürülmüştür.

Sihlerin altıncı gurusu Guru Har Gobind, biri ruhani ve biri fani nedenlerle yanında iki kılıç taşırdı. Bu sebeple Sihler, Gobind’le birlikte askeri bir güç haline geldi. 1644 yılında Guru Har Rai, Sihlerin yedici gurusu oldu. Har Rai, ardından oğlu Guru Har Krişan’ı 1661 yılında sekizinci guru olarak belirledi. 1665 yılında dokuzuncu guru olan Guru Tegh Bahadur, 1675 yılında Keşmirli Hinduları korumak için çaba sarf etti. Tegh Bahadur, 6. Babür İmparatoru Evrengzib’in (Aurangzeb) emriyle halk önünde idam edildi. Sihlerin onuncu gurusu Guru Gobind Singh’tir. Gobind Singh, ölmeden kısa bir süre önce Sihlerin kutsal kitabı Guru Granth Sahib’in Sihler için mutlak bir ruhani otorite olmasını; fani otoritenin de Sih Ulusu’na (Khalsa Panth) verilmesini emretti. Bu sebeple kutsal kitap Guru Granth Sahib, “son ve mutlak” Sih gurusudur.

(Sihlerin kutsal kitabı, sonsuz ve mutlak gurusu; Guru Granth Sahib)

Guru Granth Sahib Nedir?

Sihlerin “sonsuz guru” olarak kabul ettikleri Guru Granth Sahib, Sih öğretisinin ebedi gurusudur. 1708 yılında Sihlerin onuncu gurusu Guru Gobind Singh tarafından “son guru” olarak ilan edilmiştir. Guru Singh, ölmeden önce Guru Granth Sahib’i, “gelecek guru” olarak görmelerini ve buna göre davranmalarını istemiştir. Bu sebeple Sihler için “yaşayan guru” olduğuna inanılır. Granth, Pençap dilinde “kitap”; sahib, Hintçe ve Arapçada “efendi, usta” anlamındadır. İçeriğindeki bütün öğretilere “Gurbani” adı verilir. Sihizm’in kurucusu Gugu Nanak, Gurbani’nin “doğrundan Tanrı’dan gelmiş bir vahiy” olduğunu ileri sürmüştür.

Guru Granth Sahib, 1430 sayfadır. Sih tapınaklarında taht gibi bir yerde süsler arasında bulunur. Tahtta süsler içinde yer almasının sebebi, “krallara gösterilen saygı geleneği” gereğidir. Sihizm’i kuran ve geliştiren guruların öğretilerinin yanında, farklı inançlardan öğretiler ve metinler de barındırır. Örneğin; bazı Sûfi, İslam şeyhleri ve Hindu şairlerinin öğretileri yer almaktadır. Guru Granth Sahib’de “sonsuz özellikleri olan ve her yerde var olan Tanrı” öğretisi birçok yerde ifade edilir. “Adi Granth”, çoğu zaman Guru Granth Sahib ile karıştırılır. Adi Granth, Guru Arjan tarafından 1604 yılında derlenmiş öğretilerdir ve Guru Granth Sahib'in sadece küçük bir kısmını içerir.

Sihler Neye İnanır?

Sih inancına mensup insanlar, tek tanrıya inanır. Sihlerin kutsal metinleri de “Tek Yaratıcı” sözcükleri ile başlar. Sihizm’in kutsal saydığı öğretilerin yer aldığı kitap “Guru Granth Sahib”teki öğretilere inanarak, uygulamak zorundadırlar. Sihler, her zaman var olan sonsuz özelliklere sahip Tanrı’ya inanırlar. Tanrı’ya herhangi bir insan formu veya cinsiyet atfetmezler. Sihler, Tanrı’ya “Waheguru” adını verirler. Herkes, Waheguru’nun erkek ve kız evlatlarıdır. Bu inanç, Hıristiyanlıkla benzer yönüdür. Bütün insanları hiçbir din ve ayrım gözetmeksizin eşit görürler. Tüm insanların ve yaratıkların haklarını korumak için savaşmak zorunda olduklarına inanırlar. Sihler, sonsuz iyimser ve neşeli ruh hali olan Charhdi Kala’yı sürdürmek için çalışırlar. Aynı zamanda reenkarnasyona da inanırlar ve öldükten sonra ruhun farklı bedenlere geçtiğini düşünürler. Ruhların bu göçü, bağımsızlık ve özgürlük içindir. Sadece Sihlerin değil, farklı inançlar ve dinlerin de kurtuluşa erebileceklerine inanırlar.

Sihlerin mücadele etmekle sorumlu oldukları beş kötülük vardır. Bu kötülüklerle mücadele için de beş erdemi kullanırlar. Bu kötülükler şunlardır; ego ve benlik (ankhar), öfke (krodh), hırs (lobh), maddi bağlılık (moh) ve şehvet (kam). Erdemler ise, memnuniyet, hayırseverlik, şefkat, olumlu tutum ve tevazudur.

Sihlerin inanmak zorunda oldukları sekiz başlıkta değerler de vardır:

• Tanrı katında herkes eşittir.
  
• Bütün yaratıklar Tanrı’nın ruhuna sahiptir; bu sebeple her yaratığa saygı duyulmalıdır.
  
• Herkesin yaşama hakkı vardır.
  
• Kişi, davranışları ve hareketleri doğrultusunda kurtuluşa erişilebilir.
  
• Aile yaşamı önemlidir ve teşvik edilir.
  
• Hayatlarının ve kazançlarının yüzde 10’u diğer Sihler ve Tanrı hizmeti için kullanılmalıdır.
  
• Tanrı’dan gelen iyi veya kötü her türlü olayı kabullenmek gerekir. İyi ve kötü olayları aynı şekilde değerlendirebilecek şekilde kişilik geliştirilmelidir.
  
• Hakikat, tefekkür, memnuniyet ve naam, hayatın dört meyvesidir.
  
• Sihizm’de sekiz davranış ise yasaklanmıştır:
  
• Batıl inançlar, sünnet olmak, hacca gitmek, oruç tutmak, nehirlerde yıkanmak, putlara tapınmak “mantıksız” ve Sihlerce anlamı olmayan ayinlerdir.
  
• Maya, yani maddi bağımlılık; maddi şeylerin biriktirilmesi, materyallere aşırı bağlılık anlamsızdır; zira ölürken mallar dünyada kalacaktır.
  
• Sati, yani yaratıkların kurban edilmesi yasaktır. Dulların kendilerini ölmüş kocalarıyla birlikte yakması, küçük veya büyük baş hayvanların kurban edilmesi yasaklanmıştır.
  
• Sihler, aile düzeni olmayan yaşam tarzını benimsemez. Münzevi, keşiş veya yogi hayatı yaşamak uygun değildir.
  
• Övünmek, gıybet, yalan söylemek gibi gereksiz konuşmalar yasaklanmıştır.
  
• Sarhoşluğa yol açan maddeler yasaktır. Alkol, uyuşturucu maddeler, tütün ve diğer benzeri mest edici, sarhoşluk veren maddeler kullanılamaz.
  
• Dini görevleri yerine getirmek için bir ruhban sınıfına veya herhangi bir din görevlisine, rahibe gerek yoktur.
  
• Sihler, önyargılı davranamaz. Kast, ırk, sınıf, cinsel yönelim veya cinsiyet ayrımı yapılamaz. Ayrımcılık ve adil olmayan davranışlar reddedilir.
  

Sihizm’de Kuralları ve İbadetleri

Sihler, sabah güneş doğmadan meditasyon yaparak dua ederler. Belirli bir ibadet günleri, hac, oruç ve kurban gibi düsturları yoktur. Her gün önemli beş objeyi taşımak zorundadırlar. “5K” veya “Kakkas” olarak adlandırılan bu objeler; Keş (saçın uzatılması), Kanga (tarak), Kara (çelik bilezik), Kirpan (hançer) ve Kaça'dır (alta giyilen bir tür kısa şort). Sihlerin bu zorunlulukları, bazı ülkelerde sorunlarla karşılaşmalarına yol açmaktadır. Hindistan’da bütün Sihler, inandıkları gibi giyinerek kamu kurumlarında çalışabilir. “Kakkas” kuralını tam olarak yerine getirmeyen kişilere “Sahajkari” adı verilir. Sihler ölen kişilerin cesetlerini genellikle yakarlar. Bazı Sihler ise ölülerini gömer. Yakılan cesetlerin külleri akarsuya atılır. Sihler için Guru Nanak’ın doğum günü 15 Nisan ve Guru Arjan’ın Moğollar tarafından öldürüldüğü gün kutsal günlerdir. Yıllık olarak anma düzenlenen bu günlere “Gurpurb” adı verilir.

Sihlerin Tapınağı: Altın Tapınak

Hindistan’ın Pencap eyaletinde bulunan ve nüfusu 1 milyonu aşan Amritsar, Sihler için kutsal kabul edilen, bölgenin en büyük ve en önemli şehridir. Birçok Sih, Amritsar’a 35 kilometre uzaklıkta bulunan Pakistan’ın Lahor kentinden buraya göç etmiştir. Müslümanlar da Amritsar’dan Lahor’a göç etmiştir. Hindistan ve Pakistan arasında süren savaşlarda da ön planda olan bir şehirdir. Altın Tapınak veya “Harmandir Sahib”, Amritsar’da bulunan ve Sihler için en önemli kutsal tapınaktır. Amritsar, bu tapınağın etrafına kurulmuştur. Tapınak içerisinde büyük bir gölet bulunur. Tapınağın kapıları her dinden ve ırktan herkese açıktır. Tapınağa ayakkabı ile girilmez ve girerken başlar kapatılır. Ortamın huzurunu bozacak davranışlarda bulunmak yasaklanmıştır. Tapınakta 24 saat ücretsiz yemek veriliyor. Günde ortalama 70 bin kişi yemek yiyor. Misafir Sihler ve yabancıların ücretsiz ya da ucuz konaklama imkânı vardır. Altın Tapınak’ı günde yaklaşık 100 bin kişi ziyaret ediyor.

 (Altın Tapınak; Sihler için en önemli kutsal tapınaktır.)

Sihlerle İlgili Bazı Terimler

• Kirat Karo: Tanrı'yı hatırlayarak, dürüst kazanç elde etmek ve emek.
  
• Naam Japna: Sihizm’deki Tanrı "Waheguru" adına ibadet veya meditasyon.
  
• Naam Simran: Sabah erken saatlerde meditasyon ve dua.
  
• Vand Chakkna: İhtiyacı olanlarla paylaşmak.
  
• Langar: İhtiyacı olanlara bedava yiyecek vermek. Zamanın yüzde 10’unda iyilik için çalışmak.
  
• Dasvand: Kazancın yüzde 10'unu bahşetmek.
  
• Amrit Sanchar: Sihlerin vaftiz töreni.
  
• Paath: Guru Granth Sahib’in veya günlük duaların okunması.
  
• Nitnem Banis: Günlük beş duaya duyulan ihtiyaç.
  
• Mala: İbadet boncukları.
  
• Kirtan: Kutsal şarkı veya ilahi.
  

Bunları Biliyor musunuz?

• İslamiyet ile Sihizm arasında bağ kurmaya çalışanlar olsa da, birbirinden taban tabana zıt iki farklı inanç sistemidir. Sihler, Sihizm’in kurucusu olan 10 gurunun, doğrudan Tanrı’dan mesaj aldığını iddia eder. İslam’a göre bu düşünce kabul edilemez.
  
• Bunun yanında Sihizm, Hinduizm öğretileri ve İslam kuralları da içerir.
  
• Sihizm’in kurucusu gurulardan Nanak Dev’e ilk inanan insanlardan biri olan büyük kız kardeşi Bibi Nanki’nin, Dev’de tanrının ışığını gördüğü ve bunu kimseye söylemediği rivayet edilir.
  
• Sihizm, dünyanın beşinci, Hindistan’ın dördüncü en büyük inanç sistemidir.
  
• Sihlerin beş önemli mezhebi bulunur. Bu mezhepler şunlardır; Orsi, Hendali, Artenas, Namdari ve Akali. En önemli mezhepler son ikisidir.
  
• Kuzey Hindistan’da oraya çıkan iki inanç sistemi olan Sihizm ile Hinduizm arasında ciddi farklar bulunur. Hiduzm 30 bin yıllık geçmişe sahip bir inanç sistemi iken, Sihizm’in geçmişi 500 yıldır. Sihler tek tanrıya; Hindular çok tanrıya inanır. İbadetleri, kuralları ve yasakları arasında da ciddi farklar bulunur.
  
• ABD’de yaklaşık 1 milyon Sih’in yaşadığı tahmin ediliyor.