Oolong Çayı Nedir, Faydaları Nelerdir?

Birçoğumuzun adını duyamadığı veya duyduğunda ismini telaffuz etmekte zorlandığı  Çin'in geleneksel çayı “oolong çayı”; sağlık için onlarca faydası bulunan bir çay türüdür. Metabolizmayı hızlandıran, stresi azaltan ve günlük yaşam kalitesini yükselten özellikleri ile dikkat çeker. Sağlık için yararlarını ve bu konudaki araştırmaları derlediğimiz makalemizde ayrıca, oolong çayı hakkında birçok bilgiyi bulabilirsiniz.

Oolong Çayı Nedir?

Geleneksel bir Çin çayı olan oolong, “Camellia sinensis” bitkisinin yapraklarından elde edilir. Çin’de 400 yıllık geçmişe sahip bir çaydır. Çin ve Tayvan'da yaygın olarak tüketilmektedir. Asya ülkelerinde kültürel ve sosyal ortamların vazgeçilmez içeceklerinden biridir. Çin ve Güneydoğu Asya'nın güney bölgelerinde en popüler olan çaydır. Özellikle Güney Çin'de çay tiryakileri arasında, Güneydoğu Asya'da da Çinli göçmenler arasında popülerdir.

Yarı-yeşil fermente bir çaydır; ancak yaprakları rengini değiştirmeye başlar başlamaz fermantasyon süreci durdurulur. Üretilen oolong çayının çeşitliliğine bağlı olarak çay yaprakları oksitleme, ateşleme, soldurma, şekillendirme ve yuvarlama gibi çeşitli işlemlerden geçirilir. Oolong çayının elde edildiği bitkiden ek olarak yeşil ve siyah çay da elde edilir. Fermantasyon ve oksidasyon süreçleri, bu çaylar arasındaki farkları ortaya çıkarır. Özellikle oolong çayı kısmen fermente edilir ve güçlü güneş ışığı altında tutulur. 

Tüm çayların yaprakları, “oksidasyon” adı verilen ve kimyasal bir reaksiyon üreten bazı enzimler içerir. Oksidasyon, yeşil çay yapraklarını koyu siyah renge dönüştüren olaydır. Yeşil çayın fazla okside olmasına izin verilmez; ancak siyah çayın siyahlaşıncaya kadar oksitlenmesine izin verilir.

Oolong çayı; ikisi arasında bir yerde durur ve bu yüzden kısmen oksitlenir. “Camellia sinensis” bitkisinin kısmen oksitlenmiş yapraklarından elde edilen çaydır ve bu kısmi oksidasyon, oolong çayına has rengi ve karakteristik tadını verir. Ancak, yapraklarının rengi yeşilden koyu kahverengiye kadar değişebilir.

Oolong Çayının Faydaları Nelerdir?

Oolong, doğrudan ve dolaylı onlarca faydasından söz edilen bir çaydır. Genel olarak siyah ve yeşil çayların içeriğindeki maddelerin sağladığı faydaların birçoğunu oolong çayında da görmek mümkün. Bununla birlikte, oolong çayına özgü faydalardan da söz edilmektedir. Bu konuda son yıllarda çok sayıda araştırma yapılmış; halen de bu araştırmalar sürdürülmektedir.

Bu araştırmalar ışında oolong çayının potansiyel ve olası faydaları şunlardır;

Diyabete karşı etkilidir: Çayda bulunan polifenol antioksidanların, kan şekerini ve insülin seviyelerini azaltmaya yardımcı olduğu düşünülmektedir. Ayrıca insülin duyarlılığını arttırdığı da belirtilmektedir.

• Çeşitli çalışmalar, düzenli oolong çayı tüketiminin kan şekeri kontrolü sağladığını ve Tip-2 diyabet gelişme riskini azalttığını ortaya koymuştur.
  
• Bir araştırmada, günde 720 ml oolong çayı içenlerde Tip-2 diyabet gelişme riskinin yüzde 16 oranında azaldığı gözlenmiştir.
  
• Benzer şekilde 30 gün boyunca her gün 1 litre oolong çayı tüketmek, ortalama kan şekeri seviyesini yüzde 3,3 oranında azaltmıştır.
  
• Araştırmacılar, bu çalışmalardaki olumsuz yan etkilerin olası nedeni olarak “pestisit kontaminasyonu”na işaret etmektedir.
  

Kalp sağlığını destekler: Düzenli olarak çay antioksidanlarını tüketmek, kalp sağlığını iyileştirebilir. Kan basıncı ve kolesterol seviyelerinde de düşüş gözlenebilir. Bu da kalp hastalığı risklerini azaltmaktadır.

• Japonya’da 76 binden fazla yetişkin üzerinde yapılan bir araştırmada, günde 240 ml veya daha fazla oolong çayı içenlerin kalp hastalığına yakalanma riskinin yüzde 61 oranında azaldığı gözlenmiştir.
  
• Çin'de yapılan bir çalışmada da, günde 480 ml oolong çayı içenlerin inme riski yüzde 39 oranında azalmıştır.
  
• Benzer bir çalışmada da, günde 120 ml oolong çayı tüketmek, yüksek tansiyon riskini yüzde 46 oranında azaltmıştır.
  
• Oolong çayının, bazı kişilerde yüksek tansiyona yol açan kafein içerdiğini de belirtmek gerekiyor!
  

Kilo vermeye yardımcı olur: Bilim adamları, oolong çayındaki bazı polifenollerin, metabolizmayı hızlandırabileceğine ve besinlerden emilen yağ miktarını azaltabileceğine inanıyor.

• Polifenol antioksidanlarının enerji için depolanmış yağları kullanmaya yardımcı olduğu ve enzimleri aktive ettiği düşünülüyor.
  
• Bir çalışmada, çayın, günde yüzde 2,9 ila 3,4 oranlarında daha fazla kalori yakmaya yardımcı olduğu gözlenmiştir.
  
• Bunun kısmen çaydaki kafein içeriğine bağlı olduğu düşünülüyor; ancak çay polifenolleri ve bitki bileşenleri de etkili rol oynayabilmektedir. 
  

Beyin fonksiyonlarını geliştirir: Son zamanlarda yapılan çalışmalar, çayın beyin işlevini sürdürmesine ve Alzheimer hastalığını önlemeye yardımcı olabileceğini göstermektedir.

• Çaydaki kafein; “norepinefrin” ve “dopamin” salınımını artırabilir.
  
• Bu iki beyin habercisi; duygudurum, dikkat ve beyin işlevlerinden sorumludur.
  
• Daha ileri araştırmalar, çaydaki aminoasitlerden “teanin”in de dikkati artırmaya ve anksiyeteyi azaltmaya yardımcı olduğuna işaret etmektedir.
  
• Son zamanlarda yapılan bir çalışma, hem kafein hem de teanin içeren oolong çayının tüketiminden sonraki ilk 1-2 saat içinde uyanıklığı ve dikkati arttırdığını bildirmektedir.
  
• Ayrıca, içeriğindeki polifenollerin etkisi ile tüketiminden 2 saat sonra başlamak üzere sakinleştirici etkileri olduğu düşünülmektedir.
  
• Düzenli olarak oolong çayı içenlerin yüzde 64'ünde beyin fonksiyonlarının azalması riskinde de düşüş gözlenmiştir.
  
• Bu etki, özellikle oolong çayı içenler için daha kuvvetli bir ihtimal olarak açıklanıyor.
  

Kansere karşı koruyabilir: Bilim adamları siyah, yeşil ve oolong çaylarında bulunan antioksidanların vücutta kansere yol açabilecek hücre mutasyonlarını önlemeye yardımcı olabileceğine inanıyor.

• Çay polifenolleri, kanserli hücre bölünme oranını azaltabilir.
  
• Düzenli olarak oolong çayı tüketenlerin ağız kanseri geliştirme riskinin yüzde 15 daha düşük olduğu bildirilmektedir.
  
• Diğer değerlendirmelerde de akciğer, özofageal, pankreatik, karaciğer ve kolorektal kanser vakalarına karşı da benzer koruyucu etkiler görülmüştür.
  
• Bununla birlikte, çoğu araştırma oolong çayının meme, yumurtalık ve mesane kanserleri üzerinde daha az olumlu etki gösterebileceğini ortaya koymaktadır.
  

Kemik ve dişleri güçlendirir: On yıl boyunca devam eden bir çalışmada; siyah, yeşil veya oolong çayı içen insanlarda kemik mineral yoğunluğunun yüzde 2 oranında daha yüksek olduğu gözlenmiştir.

• Çin’de postmenopozal 680 kadın üzerinde yapılan bir çalışmada, oolong çayı içenlerin, düzenli olarak diğer çayları içenlere oranla yüzde 4,5 ila 4,9 oranlarında daha yüksek kemik yoğunluğuna sahip oldukları belirlenmiştir.
  
• Ayrıca, dişlerde plak oluşumunu azaltan oolong çayı, diş minesini güçlendiren zengin bir florür kaynağıdır.
  

Egzamaya karşı etkilidir: Polifenoller, egzamayı hafifletmeye yardımcı olur.

• Bir çalışmada ciddi egzama vakası olan 118 hastadan, normal tedavileri dışında günde 1 litre oolong çay içmeleri istenmiştir.
  
• Kombine tedaviden 1 ay sonra hastaların yüzde 63'ünde; 5 ay sonra hastaların yüzde 54'ünde iyileşme gözlenmiştir.
  
• Atopik dermatit gibi tahriş edici kronik cilt problemlerini giderdiğine de inanılmaktadır.
  

Stresi yönetir, ruh sağlığını destekler: Japonya yapılan bir çalışmada, oolong çayı verilen deney farelerinin stres seviyelerinde yüzde 10 ila 18 oranında belirgin bir iyileşme gözlenmiştir.

• Doğal polifenol içeriği, stresi azaltıcı etkilere sahiptir.
  
• Yapraklarındaki L-teanin aminoasidi, beyindeki glutamat reseptörlerinde L-glutamik asidi bloke eder.
  
• Bu aminoasit, bu bölgelere bağlandığı için uyarma gerçekleşmez ve stres azalır.
  
• Genel ruh sağlığı için de faydaları gözlenmiştir.
  

Özetle, oolong çayının potansiyel faydaları şunlardır;

• Kan şekeri seviyelerini düşürerek, Tip-2 diyabet riskini azaltır.
  
• Kalp hastalığı, inme ve yüksek tansiyon riskini azaltır.
  
• Metabolizmayı hızlandırarak, kilo vermeye yardımcı olur.
  
• Beyin fonksiyonu ve ruh hali üzerinde faydalı etkilere sahiptir.
  
• Kansere karşı koruyucu etkilere sahip olduğu düşünülmektedir.
  
• Kemik mineral yoğunluğunu artırır; diş minesini güçlendirir.
  
• İçeriğindeki polifenol antioksidanları egzama semptomlarını azaltır.
  
• Strese karşı etkili maddeler içerir, ruh sağlığını destekler.
  

Diğer olası faydalarını da şöyle sıralayabiliriz;

• Sağlıklı bağırsak bakterileri geliştirir.
  
• Parkinson hastalığı riskini düşürür
  
• Güneşin ultraviyole ışınlarına karşı doğal koruma sağlar.
  

Önemli not: Oolong çayının spesifik etkileri ve faydalarına ilişkin araştırmalar, yeşil ve siyah çayla ilgili araştırmalar kadar fazla değildir!

Oolong Çayı Nasıl Hazırlanır?

Genellikle bitki çayları gibi hazırlanan oolong çayını demleme yöntemi şöyledir;

• Oolong çayı için fincan başına iki çay kaşığı oolong gereklidir.
  
• Bu çayı demlemek için kullanılan su kaynatılmamalıdır.
  
• Suyun sıcaklığı yaklaşık 90 derece olmalıdır.
  
• Çay 3 ila 10 dakika arasında sıcak suda bekletilmelidir.
  
• Çayı uzun süre demlemek tadını acılaştırabilir.
  
• Yüksek kaliteli oolong çayı, birkaç kez demlenebilir.
  

Oolong Çayının Yan Etkileri

Oolong çayı, yüzyıllardır tüketilmektedir. Genellikle güvenli olduğu belirtilir. Ancak içeriğindeki kafeinle bağlantılı olarak bazı yan etkileri görülebilmektedir.

• Aşırı tüketildiğinde kafeine bağlı anksiyete, baş ağrısı, uykusuzluk, kalp atışı düzensizlikleri ve yüksek tansiyona yol açabilmektedir.
  
• Günlük 400 mg kafein alımı güvenli olarak düşünülmektedir. Bu miktara ulaşmak için günde 1,4 ila 2,4 litre oolong çayı tüketmek gerekir.
  
• Bu oranı aşmamak için günde 6 ila 10 bardaktan fazla oolong çayı içilmemelidir.
  
• Hamile kadınların günde 3 ila 5 fincandan fazla oolong çayı tüketmemeleri öneriliyor. Yani günlük kafein miktarı en fazla 200 mg tavsiye edilir.
  
• Çok fazla polifenol antioksidanları tüketmek, sağlık için zararlı pro-oksidanlar geliştirebilir. Oolong çayı, polifenoller bakımından zengindir.
  
• Ayrıca, çaydaki flavonoidler bitkisel besinlerde bulunan demiri bloke ederek, sindirim sisteminde emilimi yüzde 15 ila 67 oranında azaltabilmektedir.
  
• Düşük demir seviyesine sahip olanlar yemeklerle birlikte oolong çayı tüketmemelidir.
  

Oolong Çayındaki Besin Maddeleri Nelerdir?

Siyah ve yeşil çaylara benzer şekilde oolong çayı da çeşitli vitaminler, mineraller ve yardımcı antioksidanlar içerir.

Bir fincan demlenmiş çay yaklaşık olarak aşağıdaki besin oranlarını içerir;

• Florür: Yüzde 5- 24,
  
• Manganez: Yüzde 26,
  
• Potasyum: Yüzde 1,
  
• Sodyum: Yüzde 1,
  
• Magnezyum: Yüzde 1,
  
• Niasin: Yüzde 1,
  
• Kafein: 36 mg.
  

Oolong çayındaki “çay polifenolleri” olarak bilinen bazı ana antioksidanlar; teaflavinler, thearubiginler ve epigallokateşin gallat (EGCG) maddeleridir.

Çayın sağlık için yararları, bu maddelerin özellikleriyle bağlantılıdır. Ayrıca, çayın “rahatlatıcı” etkisi, içeriğindeki “teanin” adlı aminoasitten gelmektedir. Teofilin ve teobromini içeriklerinin de sinir sistemini uyarıcı etkileri vardır.

Ayrıca; kalsiyum, bakır, karotin, selenyum ve A, B, C, E ve K vitaminleri ve çeşitli mineraller içerir. Folik asit ve detoksifiye edici alkaloidler de bulunur

Bunları da Öğrenmek İsteyebilirsiniz!

• Oolong çayı tüketimi oranı, dünyadaki çay tüketiminin yüzde 2'sidir; ancak keşfedilmeye değer bir çaydır.
  
• Çin'de dünyadaki diğer içeceklerden daha fazla çay tüketilir. Bu çaylar; siyah, yeşil, beyaz ve oolong çaylarıdır. Bu 4 çeşidin tümü “Camellia sinensis” bitkisinden gelir.
  
• Siyah ve yeşil çaylarla karıştırılarak içildiğinde kombine nitelikleri sebebiyle sağlığa faydaları iki kat artmaktadır.
  
• Meyveli, kokulu ve eşsiz bir aromaya sahip olan oolong çayının bu özellikleri oksidasyon seviyesine bağlı olarak değişebilir.