Cip (Jeep) Nedir? (Tarihi, Özellikleri)

Cipler, 20. yüzyılın ortalarından bugüne kadar sürekli yenilenen ve popülaritesi eksilmeyen; herkesin sahip olmayı hayal ettiği prestijli araçlardır.

Cip, Türk Dil Kurumu’na göre, “her türlü arazide kullanılabilen motorlu taşıt”tır. Türkçe okunuşu ve yazılışı “cip” şeklinde olması gerekirken; -galat-ı meşhur olarak- “jeep” olarak yazılır, “jip” olarak okunur. Yani uzun süre yanlış kullanıldığı için halk arasında “jip” olarak yer edinmiştir. İlk olarak askeri amaçlarla üretilen cipler, günümüzde lüks ve konforun simgesi bir araç haline geldi. Bazen safari ve arazi aracı, bazen makam aracı olabilen cipler, “büyük otomobil” sınıfında anılır. SUV ve Crossover gibi büyük ve heybetli araçların çıkış noktası da ciplerdir. Artık prestij ve zenginliğin bir simgesi haline gelen cipler, geniş bir görüş açısı ve güvenli bir sürüş keyfi sunan araçlardır. Konfor ve rahatlık için sayısız özellik barındırırlar. “Jeep” dünya çapında cipleri temsil eden prestijli bir arazi aracı markasıdır. Ancak birçok otomotiv firması artık yeni nesil cipleri müşterilerine sunuyor. Cipler, çoğunlukla arazi koşullarına uygun olarak 4x4 yani dört tekerlekten çekiş özellikli üretilir. Segmentinde bulunan araç türlerinin en pahalısı cipler diyebiliriz. Tabi model ve markasına göre fiyatlar da farklılık gösterebilir. Yüksekliği, geniş iç hacmi ve gösterişli karoseri ile herkesin sahip olmak isteyeceği türden bir araç olan ciplere mercek tutalım!

(Ciplerin atası Willys ciplerden bir model...)

Tarihçe

Cipler, Amerika ordusunun 1938 yılında düzenlediği bir yarışma sonucu tasarlanan bir araç türüdür. Manevra kabiliyeti yüksek, hafif, dayanıklı, güçlü ve hızlı bir araç arayışına giren Amerika ordusu, bir yarışma düzenleyerek 135 otomotiv firmasına yarışmaya katılma çağrısı yaptı. Yarışma için bazı kıstaslar konuldu. Örneğin; ağırlığının 1300 kilogramı, dingil aralığının da 190 santimetreyi geçmemesi istendi. Yarışmaya katılan firmalardan istenen özelliklerdeki aracın ilk örneğini (prototip) 49 günde teslim etmeleri talep edildi. 75 günde de 70 adet test aracı üretilmesi şartı konuldu. Yarışma koşullarında araç üretmeyi sadece üç firma başardı. Bu firmalar, Willy-Overland, Ford ve Bantam adlı firmalardı.

İlk prototip askeri cip, Bantam tarafından geliştirildi. Detroitli bir otomobil tasarımcısı olan Karl Probst tarafından 18 saat içinde tasarlanan 1840 poundluk Bantam, Eylül 1940'taki ilk testlerde ordunun beklentilerini aştı. Ancak ordu otoriterleri, Bantam'ın ordunun ihtiyaçlarını karşılama kabiliyetinden endişe duydu. Bunun üzerine ordu, Willys-Overland ve Ford’u, keşif aracı sözleşmesi yapmaya davet etti. Bu süreçte Probst'un tasarımı kılavuz olarak kullanıldı. İki makine mühendisine Bantam prototipini incelemek üzere izin verildi. İki firma da, ordunun şartlarını karşılamak için farklı performans ve özellikte araçlar tasarladı.

Willys-Overland, 60 beygir gücünde, 4 silindirli güçlü bir motora sahip bir modelle avantaj sağladı. Yarışma birincisi, 738,74 dolarlık fiyatıyla Williy-Overland’ın “CJ1A” model aracı oldu. Araçta otomatik camlar ve tavanında tente vardı. Askerî bir araç olarak gayet lüks görülüyordu. Bir yıl sonra “CJ1A” orduda önemli bir yer tutmaya başladı. 16 Temmuz 1941 tarihinde, Toledo Ohio'daki Willys Overland fabrikasında İkinci Dünya Savaşı’nda kullanılmak üzere “Willys MB” model cipler üretilmek üzere Willys ile ordu arasında sözleşme imzalandı. Ordu, taleplerini karşılayabilmek için ikinci bir üretim sözleşmesi de Ford ile imzaladı. İkinci Dünya Savaşı sırasında Willys ve Ford tarafından 637 binden fazla cip üretildi. Bu süreçte Bantam da, Willys MB'nin arkasına takılan 250 kilogramlık römorkları üretmek için ordu ile sözleşme imzaladı.

İkinci Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru Willys yöneticileri, Jeep'in savaş sonrası durumunu düşünmeye başladı. Willys MB'nin farları ve koltukları iyileştirilerek bazı değişiklikler yapıldı. Sivil kullanım amacıyla “Willys CJ-2A” adıyla yeni versiyon bir cip üretildi. 1946 yılında, “Willys Station Wagon” adıyla daha büyük ve uzun bir cip daha üretildi. Bu station wagon, tamamen çelikten üretilen ilk station wagon özelliğini taşıyor. 1947 yılında “Jeep Pickup” gibi diğer yeni model araçlar üretildi.

Willyslerle ilgili diğer bazı önemli tarihleri de şöyle sıralayabiliriz:

• 1945-1949 yılları arasında üretilen CJ-2A modeli, Willys'in "evrensel cip" olarak bilinen ilk sivil cipidir.
  
• 1949-1953 yılları arasında CJ-2A, “CJ-3A” modeli ile bir yenilendi. Bu model, tek parça bir ön camı vardı ve savaş sonrası ilk askeri cip olan M38'e dayanıyordu.
  
• 1953-1968 yılları arasında "yüksek cidarlı cip" olarak bilinen “CJ-3B” model cip üretildi.
  
• 1955-1983 yılları arasında “CJ-5” modeli; 1964-1967 yılları arasında “CJ-5A” modeli; 1955-1975 yılları arasında da daha uzun dingilli “CJ-6” modeli üretildi.
  
• 1976-1986 yılları arasında "evrensel bir cip" olarak anılmayan ilk model olan “CJ-7” üretildi.
  
• 1955-1982 yılları arasında “DJ” serisi 10 farklı model cip üretildi.
  
• 1956-1965 yılları arasında “FC” model kamyonlar üretildi.
  
• 1946-1965 yılları arasında “Willys Wagon” ve “Willys Pickup” model farklı segmentlerde araçlar üretildi.
  
• 1960-2017 yılları arasında Jeep markası altında yaklaşık 20 farklı segment ve farklı tasarımlarda cipler üretildi.
  

 “Jeep” İsmi Nereden Geliyor?

“Jeep” ismi veya markası, dünya çapında önemli bir marka. Öyle ki, farklı markalardaki bu tür araçlar bile “jeep” ismi ile anılıyor. Peki, “jeep” veya “cip” ismi nereden geliyor? Bununla ilgili net bilgi olmamakla birlikte halk arasında kullanılan çeşitli isimlerden doğduğu tahmin ediliyor. Örneğin; Amerika ordusunun yarışmasına katılan Ford’un ürettiği “Ford GP” adlı araçtan geldiği fikri, genel kabul görüyor. “General Purpose” yani “genel maksatlı” anlamındaki “GP” harflerinin okunuşundan türediği düşünülüyor. Ayrıca, “hükümet veya devlet aracı” anlamlarındaki “government” (G) kelimesi ile ABD’de 4x4 araç sınıfını ifade etmek için kullanılan “P” harfinin birleştirilmesi ile ortaya çıktığı şeklinde iddialar da var. ABD ordusunda yarışmaya kadar kullanılan araçlara “GP” adı veriliyordu. Willy firmasının, okunuşu “cipi” veya “jipi” şeklinde olan “GP” harflerinin birleşiminden bu ismi türettiği de belirtiliyor. Bu araçların sivil halkın kullanımına sunulmasından sonra da “sivil cipi” anlamındaki “civilian jeep” sözcüğünden dolayı “CJ” kısaltması kullanılmaya başlandı. Teyide muhtaç başka bir iddiaya göre de, “jeep” ismi, “Temel Reis” adlı çizgi film karakterinin gizemli hayvanı olarak bilinen “Eagene the Jeep”ten geliyor.

Cip, SUV ve Crossover Arasındaki Farklar

Görünüş olarak cipler, SUV ve Crossover tipi araçlarla benzerlik taşıyor. Bu sebeple halk arasında SUV veya Crossover tipi araçlara genel olarak “cip” adı verilebiliyor. Ancak birbirlerinden farklı özellikleri bulunuyor. SUV ve Crossover araçların, ciplerin bir türevi olduğunu söyleyebiliriz. Yani SUV ve Crossoverler yokken cip vardı. Bir bakıma bu araçların “atası” ciplerdir. Belki de bu sebeple ciplerin vergi ve bakım maliyetleri SUV ve Crossoverlere göre daha fazladır. Aralarındaki farklara göz atalım!

Cip ve SUV arasındaki farklar:

• Ciplerde kendine has özel bir şase kullanılır; SUV’larda pikap veya kamyonet şasesi kullanılır.
  
• SUV’lar, sportif amaçlı araçlar olarak bilinir. Arazi koşullarına uygun özellikleri vardır. Ancak genellikle şehir aracı olarak kullanılır. SUV’lar hem 4x4 (dört tekerlekten çekişli), hem de 4x2 (iki tekerlekten çekişli) olabilir.
  
• Cipler arazi amaçlı, 4x4 özellikli araçlardır. Arazi şartlarına tamamen uyumludur. Bu bakımdan SUV’lardan bir adım öndedir.
  
• Cipler, SUV’lardan daha ağırdır, daha pahalıdır, daha fazla yakıt tüketirler.
  
• Cipler, SUV’lara göre daha konforlu ve daha lükstür.
  
• SUV ve Crossoverler görünüş olarak birbirine benzer; cipler bu iki model araçtan görünümü ile ayrılır.
  
• Ciplerin motor performansı, SUV’ ve Crossoverlere oranla daha yüksektir.
  
• SUV’lar, station wagonlar ve 4x4 araçların birleşimidir. Ciplerin tasarımı kendine özgüdür.
  

Cip ve Crossover arasındaki farklar:

• Cip ile Crossover arasındaki en önemli fark, SUV’larda olduğu gibi şaseleridir. Crossoverler otomobil şasesi kullanırken, ciplerin kendine özgü şaseleri vardır.
  
• Cipler 4x4 olarak tasarlanırken, Crossoverler genellikler 4x2 yani iki tekerlekten çekişlidir. Bu sebeple ciplerin aksine Crossoverlerda arazi vitesi bulunmaz.
  
• Crossoverlar, station wagon, sedan, hatcback gibi otomobillerin özelliklerini barındırır. Bu tür araçların birleşimi bir modeldir. Ciplerin tasarımı, -tabiri caizse- cip gibidir; yani şahsına münhasır bir konfigürasyonla üretilirler.
  
• Cipler, Crossoverlere göre daha pahalıdır ve daha fazla yakıt tüketir.
  

(Türkiye'de üretilen Willyslerden "Tuzla Jeep"...)

Bunları Biliyor musunuz?

• Jeep, Amerika’da 1941 yılından kurulan Chrysler otomotiv grubuna ait tescilli bir arazi aracı markasıdır.
  
• Amerika’daki “CJ” ciplerinin Türkiye’deki versiyonu, askeri amaçlı üretilen “Tuzla Jeep” olarak biliniyor. Bu ciplere “Türk Willysler” de deniyor.
  
• Tuzla jeepler, Amerikan “CJ3B”, “CJ3A” tipi ciplerin revizyonu sonucu ortaya çıkmıştır. Bu revizyonda ciplerin motorları ve diğer aksamları değişmeden bazı ufak-tefek değişiklikler yapıldı. Örneğin, silecekleri elektrikli hale getirildi.
  
• “Willys Station Wagon” tipi araçlar, modern SUV araçların atası olarak biliniyor.
  
• Amerikan posta şirketi USPS, 30 yıl “Jeep” marka araçlar kullandı.