Yön Bulma Yöntemleri ve Araçları
Yazar: Hakan Kutluay
- Yön duygusu güçlü insanlardan olmadığınızı düşünüyorsanız, size iyi bir haberimiz var. Yön bulmak, duygu değil teknik bilgi gerektiren bir iştir. Siz de yön bulma becerilerinizi artırabilir, hayatınızı kolaylaştırabilirsiniz.
- Yön bulmak, daha çok maceracı insanların ilgi alanına girse de aslında hayati önem taşıyan bir beceridir. Doğada bulunmayı sevenler, şehirden uzak alanlarda seyahat edenler başta olmak üzere herkes, yön bulma tekniklerini öğrenmelidir. Yönler konusu, eğitim hayatına yeni başlayan öğrencilerde, askerlik çağına gelmiş gençlere kadar hayatımızın farklı evrelerinde hep karşımıza çıkar. Yazımızda hem yönleri temel bilgilerle tekrarlayacağız; hem de yön bulmada etkili olan yöntemlerden bahsedeceğiz.
- Yön Bulma Tekniğinin Önemi Üzerine
- Dünya üzerinde bulunduğumuz konumu haritalar ya da başka yardımcı malzemelerle belirleyebilir ve yeni rotamızı çizebiliriz. Bulunduğumuz yer ve hedef noktamız arasında bir sürü engeller ve akıl karıştırıcı öğeler olabilir. Örneğin; tepeler, dağlar, nehirler gibi… Doğru yön bulma ve bu konuda teknik davranma becerisi de tam bu noktada bize lazım olacaktır.
- Yön bulma tekniğini bilmeyen kişiler, eğer tanımadıkları bir arazide yol alıyorlarsa, saatler içerisinde yön duygularını da tamamen yitirdikleri araştırmalarla gözlemlenmiştir. İlginç bir örnekle yön bulma tekniğinin önemini açıklamaz isteriz. Sağ ayağını kullanan kişiler, yürüyüş sırasında daha kuvvetli ve uzun adımlar atmaktadırlar. Sol taraftan gelen adım daha kısa olduğu için, yön bilmeksizin bir arazide yürüyen kişiler hep sola eğimli bir rotada ilerler. Bu gerçeği düşününce yön bulma tekniği olmadan, insanların uzun süreli bir şekilde düz bir çizgide yürüyemeyeceğini söyleyebiliriz.
- Temel Bilgiler ve Yöntemler
- Temel bilgilere geçmeden önce, yön bulmada en sık kullanacağımız malzemenin ‘doğa’ olduğunu söylemeliyiz. Doğanın işaretlerini takip ederek, hedefimize kolayca ulaşabiliriz.
- Yönler; ana ve ara yönler olmak üzere iki gruba ayrılır. Ana yönler; doğu, batı, kuzey ve güneydir. Ara yönler ise; kuzeydoğu, kuzeybatı, güneydoğu, güneybatıdır. Ana yönler arasında kalan yönler ara yönlerdir. Örneğin, kuzey ile doğu arasında kalan yön; kuzeydoğudur.
- Yön bulmada kullanabileceğiniz en etkili ve garantili yöntemleri yazdık. Bu seçeneklerden biri mutlaka işinize yarayacaktır.
- Güneşi Takip Etmek
- Yönleri iyi öğrenirsek, güneş metodundan yararlanarak bulunduğumuz konumu rahatlıkla anlayabiliriz. Bulunduğumuz yerde, Güneş’in doğduğu tarafı gözlemlemeliyiz. Güneş doğudan doğar. Sağ kolumuzu doğuya uzatırsak, sol taraf batı; önümüz kuzey, arkamız da güney olmaktadır. Yönlerimi bu şekilde belirlenebilir.
- Güneş’ten yararlanarak yön bulmada bir başka etkili yöntem ise; öğle vaktinde, güneş tam tepedeyken uygulanmaktadır. Güneş’in tam tepede olduğundan emin olduğunuz bir anda yere bir çubuk koyunuz (buna çubuk yöntemi de denmektedir)Çubuğun en kısa gölgesi her zaman kuzeyi göstermektedir. Tam karşısı ise güneyi, sağ taraf doğuyu ve sol taraf ise batıyı göstermektedir.
- Eğer öğle vaktini bekleyemiyorsanız, çubuğu yine de koyunuz. İlk gölgesinin yerini işaretleyiniz. Gölgenin yönü saatler ilerledikçe değişecektir. Sonraki aşamada başka bir gölge noktası daha işaretleyiniz. İlk işarete sol, diğerine sağ ayağınızı yerleştiriniz. Bu şekildeyken önümüz kuzey, soldan sağa doğru olan yön ise doğuyu gösterir.
- Çubuk yöntemi genelde kırsal kesimde yaşayanların kullandığı bir teknik olarak bilinmektedir. Çubuk yöntemini uygulayabilmeniz için gereken en önemli şey açık ve güneşli bir havadır.
- Pusuladan Yararlanmak
- Yön bulmak için en çok kullanılan araç, pusuladır. Pusulalara manyetik ya da yön ölçerek veya yıldızlara göre yön belirleyerek çalışırlar. Pusulalardan tarih boyunca başta denizciler, askerler, madenciler, mimarlar, mühendisler, teknisyenler, sporcular ve izciler yararlanmıştır. Pusulanın hem aynı doğrultuda hem de zıt yönlü bir göstergesi bulunur. İbrenin renkli tarafı her zaman kuzeyi gösterir. Kuzeyin nerede olduğunu saptadıktan sonra, hangi yöne gitmek istiyorsak; o yönden bir cisim seçmeliyiz. Örneğin bir kayalık ya da ağaç gibi… O hedefe ulaştıktan sonra yeniden yön analizi yapıp, yeni bir konum belirleyerek ilerleyebiliriz. Pusula ile doğada bulunurken, cisim ve yön hedefleyerek yolunuzu bulabilirsiniz. Pusulada yönler İngilizce baş harfleriyle simgelenmektedir:
- N- Kuzey
- S- Güney
- E- Doğu
- W- Batı
- Uyarı: Pusulanın etrafında bulunan mıknatıs, yönlerde değişime sebep olabilmektedir.
- Kutup Yıldızını İzlemek
- Dünya’nın kutup noktalarından geçen hayali eksen çizgisi kutup yıldızına çok yakın bir konumdadır. Kutup Yıldızı (Polaris), dünyanın ekseni ile benzer konumda olduğundan, diğer gökcisimleri gibi sürekli yer değiştirmez ve sabittir. Kutup Yıldızı her zaman kuzeyi gösterir. Diğer yıldızları takip ederek düz bir yönde gidemezken, Kutup Yıldızı’nı izleyerek, hep yönünüzü kontrol altında alabilirsiniz. Kutup Yıldızı bu özelliği ile tarih boyunca hep yön bulma aracı olarak kullanılmıştır.
- Kutup Yıldızı Nasıl Bulunur?
- Kutup Yıldızı küçük ayı takımyıldızının en parlağı olarak bilinir. Bu yüzden herkes en parlak yıldızı arar. Ancak Kutup Yıldızı en parlak yıldız değildir. Yöntem şudur; Güneş’in battığı yönü belirleyin. Tam karşıdaki doğu yönünü de belirleyin. Sol kolunuz batı, sağ kolunuz batıyı gösterecek şekilde ayakta durun. Kafanızı tam yukarıya kaldırın. İşte, göreceğiniz yıldız Kutup Yıldızı’dır.
- Camileri Takip Etmek
- Özellikle şehir yaşamının karmaşasında, yolunu – yönünü kaybetmekten şikâyetçi olanlara, iyi gelecek bir yöntemdir.
- Camilerde mihrabın karşısındaki giriş kapısı her zaman kuzeyi gösterir. Minarelerde bulunan üst kapı ise güneye bakar. Kısacası, minarelerin şerefe (ezan okunan yer) kapısı kıbleyi göstermektedir. Camilerin dışında bir de kiliselerden yararlanılabilir. Kiliselerde ise kilisenin çanı, her zaman kilisenin batısında yer almaktadır.
- Karınca Yuvaları
- Oldukça ilginç bir yöntem olsa da, doğada her zaman hayat kurtaracaktır. Kaybolduğunuz arazide bir karınca yuvası görürseniz sakın es geçmeyin. Karınca yuvalarının yanındaki toprak birikintileri, kuzeyi gösterirken; yuvaların ağzı ise güneyi işaret eder. İlk başta bu yöntem biraz karışık gelse de karınca yuvaları dikkatli incelendiğinde, yönler anlaşılacaktır. Karıncaların kuzeye doğru eğimli yuvalar inşa etmelerinin temel sebebi; sert kuzey rüzgarlarından korunmaktır.
- Mezarlıklar
- Müslümanlık’ta ölen kimseler, mezarlarında başları batıya, ayakları doğuya ve yüzleri güneye (kıbleye) gelecek şekilde yerleştirilirler. Hristiyanlık ’ta ise baş tarafı her zaman güneyi gösterir. Yön ararken, mezar taşlarını incelemek doğru sonuca götürecektir.
- Yosunlar
- Ormanın içinde kaybolduğunuzu düşünün. Yanınızda bir pusula ya da herhangi bir araç gereç de yok. Ne yapmalısınız? Çok basit. Ağaçların ve taşların yanına giderek, inceleme yapın. Çünkü ağaçlar ve taşlardaki yosun tutan kısımlar her zaman kuzeyi göstermektedir. Yosun oluşan bölüme yüzümüzü dönersek, önümüz kuzey, arkamız güney, sağımız doğu ve solumuz batıdır.
- Saat
- Güneşli bir günde, kol saatimizden yardım alarak yönümüzü belirleyebiliriz. Saatin kadranı yere paralel gelecek şekilde tutulur. Saatin akrebi döndürüldüğünde, 12 rakamı ile akrebin oluşturduğu açının, açıortayı güney – kuzey hattıdır. Diğer bir ifadeyle; saatin 12 rakamı ile akrebin arasında kalan açı tam ortadan eşit olarak ikiye bölünür. Açıortayın ucu güney yönünü göstermektedir. Güneş’in olduğu taraf da güneyi gösterir, diyebiliriz.
- Doğada Korkusuzca…
- Günümüzde şehir hayatının yorucu temposu yüzünden insanlar doğa etkinliklerine yöneliyorlar. Bu etkinliklerde doğada kaybolma olayları da sıklıkla yaşanıyor. Bu tip ortamlarda konum belirlemeden ziyade, kendimize rota belirleyecek kadar teknik öğrensek bile işimiz kolaylaşır. Çünkü tam olarak hangi konumda olduğumuzu öğrenmek için gereken malzemeler farklıdır. Fakat yön bulma tekniklerini bilen birinin, doğada kolaylıkla kendine ‘doğru rota’ belirlemesi mümkündür. Tüm bu yöntemleri öğrendikten sonra artık rahatlıkla doğada vakit geçirebilirsiniz. Keyfini çıkarın.
×
