PDW Nedir, PWD Yüksekliği, Düşüklüğü ve Referans Değerleri

Tam kan sayımı testinde karşımıza çıkan PDW değeri, kandaki trombosit hücrelerinin dağılım genişliğini simgeler. İngilizce Platelet Distribution Width (Trombosit Dağılım Genişliği) ifadesinin kısaltmasıdır. Peki trombosit ne işe yarar? Kan testlerindeki PDW nedir? PDW değerleri hangi aralıkta olmalıdır? PDW yüksekliği ve düşüklüğü neye işaret eder?

Trombosit Nedir, Neden Önemlidir?

Trombosit (platelet - PLT), kırmızı kan hücreleri (alyuvar - RBC) ve beyaz kan hücreleri (akyuvar - WBC) ile birlikte kanı oluşturan üç hücre grubundan biridir. Trombositler, insan vücudunda en hayati görevlerden birini yürütür: Damarlar hasar gördüğünde meydana gelen kanamaları durdururlar. Bunu, kanın pıhtılaşmasını sağlayarak yaparlar. Kanda trombosit değerlerinin normalin altında olması kanamanın durmayacağı, normalin üzerinde olması ise kanda istenmeyen pıhtılaşmalar oluşabileceği anlamına gelir.

Trombositler kemik iliğinde bulunan, megakaryosit isimli iri hücrelerde oluşur. Bu hücrelerden küçük parçacıklar halinde ayrılarak dolaşım sistemine dahil olurlar. Çekirdeksiz hücrelerdir. Dolaşım sisteminde 8 ila 10 gün hayatta kalırlar. Bu sürenin sonunda dalakta parçalanıp imha edilirler. Bu nedenle kemik iliğinin ömrü dolan veya kanama nedeniyle kaybedilen trombositlerin yerine sürekli olarak yenilerini üretmesi gerekir. 

Dolayısıyla, kandaki trombosit sayısı ve trombosit dağılım genişliği, kemik iliğinin ne kadar doğru ve verimli çalıştığını ortaya koyar. Eğer kanda yeterince trombosit yoksa veya mevcut trombositler görevlerini doğru yapmıyorsa, aşırı kanama ve kan kaybı riski ortaya çıkabilir.

Trombositler Kanın Pıhtılaşmasını Nasıl Sağlar?

Kan damarlarının yaralanması ve kanama başlaması halinde, trombositlere sinyal gider. Kanama noktasına hücüm eden trombositler, damarın hasarlı bölümünün üzerinde birbirlerine yapışmaya başlayarak kümelenirler. Bu sırada, diğer trombositlerin de aynı bölgede toplanmasını sağlayan kimyasal bileşikler salgılarlar. Tüm bu sürecin sonunda, yaralı bölge boyunca bir trombosit birikimi oluşur ve kanama durur.

Trombosit Dağılım Genişliği (PDW) Nedir?

PDW, kandaki trombositlerin büyüklüğünün dağılımına dair bir ölçüdür. Trombositlerin çok büyük olması yeni üretildikleri, küçülmüş olmaları ise kan dolaşımındaki 8-10 günlük ömürlerini tamamlamaya yaklaşmış oldukları anlamına gelir. Normal sonuçlarda, trombosit büyüklükleri arasında ciddi bir fark bulunmaması, büyüklük dağılımının ve trombositler arası mesafenin eşit olması öngörülür.

PDW Değeri Kaç Olmalı?

PDW sonuçlarının referans değerleri, kadınlarda 8 fL ile 13.28; erkeklerde ise 9 fl ile 16.56 fL arasındadır. 

Öte yandan, sadece PDW değerine bakarak herhangi bir teşhis konulamayacağı unutulmamalıdır. PDW değerinin referans aralığının dışında ölçülmesi tek başına bir hastalık konusunda kesin bilgi vermez. Ancak olası bir hastalığın teşhisine yardımcı olabilir. Doktorunuz böyle bir durumda muhtemelen ek tetkikler isteyecektir.

PDW Testi Hangi Durumlarda Yapılır?

Trombosit değerleri genellikle tam kan sayımı testinin bir parçası olarak ölçülür. Bu test rutin bir muayenede istenebileceği gibi, hastanın düşük trombosit sayısına veya bir kanama rahatsızlığına işaret eden belirtiler göstermesi halinde de talep edilebilir. Bu belirtiler şöyle sıralanabilir:

• Sebebi bilinmeyen yaralanmalar
  
• Vücudun çok kolay morarması, purpura adı verilen kırmızı, mor ve kahverengi çürüklerin çok sık oluşması
  
• Küçük kesiklerde bile kanın pıhtılaşmaması
  
• Burun kanaması
  
• Diş etlerinde kanama
  
• Sindirim sisteminde ve rektumda kanama
  
• İdrar veya dışkıda kan görülmesi
  
• Adet kanamalarının çok ağır geçmesi
  
• Cilt altında kanamalarla oluşan kırmızı noktacıklar (peteşi)
  

PDW Yüksekliği

Tam kan sayımında PDW değerinin yüksek çıkması, trombositlerin büyüklüğünün birbirlerinden çok farklı olduğu, kanda aynı anda hem büyük (genç), hem de küçük (yaşlı) plateletler bulunduğu anlamına gelir. 

Kemik iliğinde sorunlara işaret edebilecek olan bu durumun sebepleri arasında şunlar sayılabilir:

• Doğum kontrol hapı kullanımı
  
• Anemi
  
• Artrit veya inflamatuar bağırsak hastalığı (İBH) gibi iltihaplı rahatsızlıklar
  
• Akciğer, bağırsak, yumurtalık, meme veya lenfoma gibi kanser türleri
  
• Verem gibi bulaşıcı hastalıklar
  
• Dalağın alınmış olması
  

PDW Düşüklüğü

PDW değerinin düşük çıkması, kanda yeterince trombosit bulunmadığı anlamına gelir. Bu durumun genellikle iki ana sebebi vardır: Kemik iliğinde yeterli trombosit üretimini engelleyen bir sorun olabilir; trombositler bir sebepten ötürü normalden daha hızlı kullanılıyor veya imha ediliyor olabilir. Böyle bir durumda, vücudun niçin trombosit eksikliği yaşadığı mutlaka araştırılmalıdır. Olası sebepler şöyle sıralanabilir:

• Uzun süreli kanama sorunları (örneğin mide ülseri nedeniyle yaşanan kronik kanama)
  
• Kemik iliğinin trombosit üretme becerisini etkileyebilen kemoterapi veya radyasyon tedavisi
  
• Mononükleoz, hepatit, HIV, kabakulak veya kızamık gibi kemik iliğini etkileyen viral enfeksiyonlar
  
• B12 vitamini ve folik asit eksikliği
  
• Bazı ilaçların yan etkisi (Aspirin, ibuprofen, bazı antibiyotikler, kolşisin, indometazin, H2 reseptör engelleyiciler, hidralazin, izoniyazit, tiazid diüretik ve tolbutamit içeren ilaçların trombosit değerlerini düşürdüğü saptanmıştır)
  
• Lösemi, lenfoma veya kemik iliğine yayılmış bazı kanser türleri 
  
• Pestisid, arsenik veya benzin gibi zehirli kimyasallarla temas
  
• Bağışıklık sisteminin vücudun kendi organ veya dokularına saldırarak trombositlerin yok olmasına yol açan lupus gibi otoimmün hastalıklar
  
• Tüm kan hücrelerinin üretiminin ciddi oranda azaldığı aplastik anemi (aşırı kansızlık)
  
• Deride purpura adı verilen, bir bağışıklık sistemi sorunu olan döküntülerin sürekli oluşması
  
• Gram negatif bakterilerin yol açtığı kan zehirlenmesi
  
• Siroz
  

PDW Değeri Nasıl Normale Döner?

Yukarıda da belirtildiği gibi, PDW tek başına bir hastalık belirtisi değildir. Dolayısıyla bu değerin referans aralığından yüksek veya düşük olmasına yol açan asıl sebebin belirlenmesi gerekir.

Doktorunuz tam kan sayımındaki testin aralığın dışında çıkması halinde sizin şikâyetlerinizi de dinleyerek ek testler yaptırmanızı isteyebillir. Kemik iliğinde bir sorundan şüphelenildiğinde, kemik iliği biyopsisi yaptırmanız da istenebilir. Doktorunuz bir yandan PDW değerlerinin normalin altında veya üstünde çıkmasına yol açan sebepleri ararken, bir yandan da kısa vadede görülen vitamin ve mineral eksikliğini giderecek ilaçlar tavsiye edebilir. Trombosit değerlerinizi tehlikeli oranda değiştirdiğine inanılan ilaçları kesmeniz veya muadillerini almanız da istenebilir.

Test Sonuçları Her Zaman Doğru mudur?

• Bazı kişilerin bünyeleri, trombositleri dalakta tutar. Bu da, test sonuçlarında oynamaya yok açar. Bununla birlikte bu kişiler, trombosit düşüklüğünün belirtilerinden şikâyet etmezler.
  
• Yüksek rakımlı bölgelerde yaşamak, ağır egzersiz yapmak ve kısa süre önce doğum yapmış olmak kan testinde trombosit sayısını yükseltebilir.
  
• Östrojen ve doğum kontrol hapları da testlere aynı şekilde yansıyabilir.
  
• Kadınlarda adet dönemi öncesinde ve hamilelik sırasında trombosit sayısı azalabilir.
  
• Bir dizi nadir görülen genetik hastalık da trombosit sayısı ile dağılımını etkileyebilir.
  

Trombosit Nasıl Bağışlanır?

Bazı hastaların haftada bir, bazılarının ise gün aşırı trombosit alması gerekir. Trombosit bağışı yapmak, kan bağışı yapmak kadar önemlidir. 

Trombosit bağışlamak isteyen kişilerin 18-60 yaş arasında olması, kilosunun 50 kg olması, en az son 48 saat içinde aspirin, Piroksikam ya da benzer bir ilaç kullanmamış olması, uygun damar yapısına sahip olması ve sağlık durumunun iyi olması yeterlidir.

Trombosit bağışı yaklaşık olarak 90 dakika sürer ve yan etkisi bulunmaz.