Osmanlı Padişahlarının Lakapları
Anadolu'da 623 yıl hüküm sürmüş Osmanlı İmparatorluğu'nda toplamda 36 padişah tahta geçti. Bu padişahlar karakter özelliklerine, devleti yönetim biçimlerine, düzenledikleri seferlere göre değişen lakaplara sahiplerdi. Osmanlı padişahlarından bazılarının sahip olduğu lakaplar şu şekildedir:
I.Murat (HÜDAVENDİGAR)
Osman Gazi’nin oğlu ve Osmanlı padişahlarının üçüncüsüdür. Din veya ırk farkı gözetmeksizin halkına karşı çok merhametli yaklaşıyordu. Oturaklı, ağırbaşlı, azimli ve iradeli bir karaktere sahip olduğu için halkı tarafından çok seviliyordu. İlmi ve âlimleri koruyup kolladığı için asil, soylu, efendi ve iyilik yapmayı seven anlamına gelen “hüdavendigar” kelimesi isminin önünde kullanılıyordu. Aynı zamanda Hz. Mevlana’ya beslediği sevgi dolayısıyla “hünkâr” olarak da anılmaktaydı.
II. Mehmet (FATİH SULTAN MEHMET)
Yedinci Osmanlı padişahı olan II. Mehmet, ll. Murat’ın oğludur. 30 Mart 1431’de Edirne’de dünyaya gelmiştir. 29 Mayıs 1453’te Bizans’ın elinde olan İstanbul’u fethetmiştir ve İstanbul’u Osmanlı İmparatorluğu’nun başkenti yapmıştır. Bu nedenle ülke alan, fetheden anlamlarına gelen “fatih” lakabını almıştır. Bu lakabın dışında Roma İmparator anlamına gelen “basileus” unvanına da sahiptir. Fakat en yaygın kullanılan lakabı Fatih Sultan Mehmet’tir.
ll. Bayezid (BAYEZİD HAN-I VELİ)
II. Bayezid, Fatih Sultan Mehmet (ll. Mehmet)’in oğludur. 19 Mayıs 1481 tarihinde babasının ölümünden sonra tahta çıkmıştır. Babası Fatih Sultan Mehmet’in döneminde savaşlar ve seferler, bu seferlerin sonucunda ele geçirilen şehirlere Anadolu’dan boyların göç ettirilmesi, vakıf mallarının devletleşmesi gibi işler yapılmaktaydı. Ancak ll. Bayezid bunların aksine devlet müesseselerinin tam olarak oturması için saltanatını barış ve huzur ortamında sürdürmekteydi. Vakfa ait mal ve arazileri iade ettiği için halk tarafından çok sevilmiş, bu nedenle kendisine “veli” unvanı verilerek “Bayezid Han-ı Veli” denmiştir.
ll. Selim (YAVUZ SULTAN SELİM)
9. Osmanlı sultanı ve yetmiş dördüncü İslam halifesidir. ll. Bayezid Han’ın oğludur. Padişahlığı boyunca Anadolu’da birlik sağlamış ve halifelik Abbasiler’den Osmanlı İmparatorluğu’na geçmiştir. Bunların yanı sıra dönemin en önemli iki ticaret yolu olan İpek Yolu ve Baharat Yolu’nu da ele geçirmiştir. ll. Selim tahta babası Bayezid Han’a karşı darbe yaparak çıkmıştır. Çok sert bir mizacı ve disiplinli bir yönetim anlayışı vardır. Bu nedenle ona yaman, sert ve cesur anlamlarına gelen “yavuz” unvanı verilmiştir.
l. Süleyman (KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN)
Babası Yavuz Sultan Selim’in vefatıyla tahtın tek varisi olarak tahta geçen l. Süleyman 46 yıl tahtta kalmıştır. Tahtta kaldığı süre boyunca hep adil ve kanunlara dayalı bir yönetim anlayışı sürdürmüştür. Osmanlı hukuku tarihinde, yasama yetkisi sınırlandırılarak en çok kanun Sultan Süleyman döneminde yapılmıştır. Kanunlar, toplumda hiçbir fark veya sınıf gözetilmeksizin herkese adil bir şekilde uygulanmıştır. Bu nedenlerden dolayı l. Süleyman’a “kanuni” unvanı verilerek “Kanuni Sultan Süleyman” denmiştir. Kanuni unvanını alması yaptığı kanunlardan dolayı değil, bu kanunlara uyulmasında gösterdiği titizlikten dolayıdır.
ll. Selim (SARI SELİM)
Kanuni Sultan Süleyman’ın oğlu olan II. Selim, diğer kardeşlerinin ölümünden sonra tahtın varisi tek şehzade olarak 1566 yılında 42 yaşındayken tahta çıktı. Dış görünüm olarak annesi Hürrem Sultan’a çok benzemektedir. Saçlarının sarı olduğu için de “Sarı Selim” lakabıyla anılmaktadır.
l. Mustafa (DELİ MUSTAFA)
Sultan l. Mustafa, ağabeyi l. Ahmed’in padişahlığı boyunca devrin gereği yüzünden 14 yıl bir saray odasında hapis hayatı yaşadı. Böyle olmasının sebebi ise şehzadelerin devlet yönetimine karışmasını ve padişahı devirmeye çalışmasını engellemekti. Bunu yok etmek için şehzadeler bir odaya kapatılıp izale olunuyordu. l. Ahmed, kardeşini öldürtmemiş ancak sarayda tutsak tutmuştu. Bu tutsak hayatın sonunda l. Mustafa tahta çıktı ancak dengesiz hareketler sergilemeye başladı. Bu hareketlerinden dolayı ona “Deli Mustafa” lakabı takılmıştı.
ll. Osman (GENÇ OSMAN)
l. Ahmed’in oğlu ve 16. Osmanlı padişahıdır. Amcası Sultan l. Mustafa’nın tahttan indirilmesiyle tahta oturdu. Çok iyi bir eğitim ve terbiye gördü. Arapça, Farsça, Yunanca, , İtalyanca gibi dilleri tercüme yapabilecek kadar iyi biliyordu. Padişah olduğunda henüz 14 yaşındaydı ve çok küçüktü. Bu neden Sultan ll. Osman’a “Genç Osman” lakabı takılmıştır.
IV. Murad (BAĞDAT FATİHİ)
17. Osmanlı padişahı ve 96. İslam halifesi olan Sultan Murad, 1623 yılında tahta oturmuştur. Abisi Genç Osman’ın katledilerek öldürülmesiyle tahta geçen amcası l. Mustafa da akıl sağlığı yerinde olmadığı için tahttan indirilince, yerine IV. Murad geçmiştir. 1640 yılına kadar hükümdarlık yapmıştır. 1638’de Bağdat’a yaptığı seferde ordusuna bizzat kumandanlık yaptığı için “Bağdat Fatihi” lakabıyla anılmaktadır.
IV. Mehmet (AVCI MEHMET)
Sultan İbrahim’in büyük oğlu ve 19. Osmanlı padişahıdır. Babasının ölümünden dolayı 6 yaşında tahta çıkmıştır. Osmanlı tarihinde Osman Gazi ve Kanuni Sultan Süleyman’dan sonra en uzun saltanat süren padişahtır. IV. Mehmet, avcılığa karşı büyük bir merakı olduğu için “Avcı Mehmet” lakabıyla anılmaktadır.
II. Mahmud (ADLİ MAHMUD)
Babası Sultan I. Abdülhamid’den sonra 1808 yılında ve 23 yaşındayken tahta çıktı. Cesur, hırslı ve azimli bir kişiliğe sahip olan II. Mahmud, Avrupa’daki yenilik hareketlerini Osmanlı’ya da getirmeye çalışıyordu. Osmanlı İmparatorluğunu sosyal ve kültürel açıdan uygar bir imparatorluk yapmak için çabalamaktaydı. Adalet işlerine çok fazla önem gösterdi ve yeni kanunlar, tüzükler hazırlattı. Bu nedenle ona “Adli” lakabı verildi.
