EFT ve Havale Nedir, Aralarındaki Farklar Nelerdir?

EFT ve Havale işlemlerinin ikisi de elektronik olarak para aktarma işlemleridir. Her ikisi de bankalar ya da aracı finansal kuruluşlar tarafından yapılır ve istediğiniz miktardaki paranın, istediğiniz zamanda istediğiniz kişiye ulaşmasını sağlarlar. EFT’nin açılımı Elektronik Fon Transferi’dir.

Havale: Aynı banka'ya ait iki farklı hesap arasındaki para transfer işlemi (Örnek: Türkiye İş bankası hesabından farklı bir Türkiye İş bankası hesabına para transferi)

EFT: Farklı bankalar arasındaki para transferi (Örnek: Türkiye İş Bankası'na ait banka hesabından Garanti BBVA hesabına para transferi)

Önemli: Aynı banka hesapları üzerinden para gönderimi yaparken "havale" seçeneği seçilmeli, farklı bankaya ait hesap no'ya para gönderimi yapılırken ise "EFT" seçilmelidir.

Havale İşleminin Hukuki Boyutu Nedir ve Nasıl Gerçekleşir?

Havale işlemi bir bankanın iki farklı şubesi arasında gerçekleşir. Örnek vermek gerekirse A bankasının Taksim şubesi ve Kadıköy şubesi gibi ya da B bankasının Mersin şubesinden İzmir’deki başka bir şubesi arasındaki para transferleri havale işlemlerine girer. Para bir bankanın hesabından çıkmaz, sadece aynı bankadaki hesaplar arasında yer değiştirir. Bu durumda bankalar izin verdiği sürece günün her saati para transferi yapılabilir. Havale hukuki olarak üçüncü bir kişiye sahip olunan paranın ikinci kişiye aktarılması için yetki verilmesidir. Bu yetkinin verilmesinden itibaren eğer bahsi geçen hesapta yeterli bakiye var ise bu havalenin gerçekleştirilmesi zorunludur. Havalenin gerçekleştirilme zorunluluğu talimatın bankaya ulaşması ile başlar ve bu isteğin bankaya ulaşması da havalenin gerçekleştirilmesi için tek şarttır. Bu havalelere hesaba havale, ya da hesaptan havale isimleri de verilebilir. Havale bu kısa tanımdan da anlaşılacağı gibi bir banka içerisinde hesaplar arası para transferi olduğu için çoğu bankada masraf alınmaz ve aynı gün içerisinde hatta bazen havale yapıldığı anda hesaba geçer. Bu durumdan da anlaşılacağı gibi Havale işleminin EFT sisteminden geçmesine gerek yoktur. EFT sisteminden geçmeyen işlemler daha hızlı ve masrafsız bir şekilde karşı tarafa ulaşır.

Burada Havale işleminden farklı olarak bir de virman işlemi vardır ki bu işlem aynı bankada birden fazla hesabı olan kişilerin kendi hesapları arasında yaptıkları para transferleri için kullandıkları işlemler için verilen isimdir.

EFT Sistemi Nasıl Çalışır? EFT Sisteminin Tarafları ve Masrafları Nelerdir?

EFT ise havaleden farklı olarak iki banka arası para transferidir. EFT’ye konu olan para transferi A bankasının hesabından çıkarak B bankasında başka bir hesaba girer. Bu durumda bu transfer işlemi TCMB’nın (Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası) kullanmış olduğu  EFT - EMKT isimli bir sistemden geçer. Bu sistemden geçerek onaylanan para bu onayın sonrasında diğer bankadaki hesaba geçer. Anlaşılacağı üzere bu durumda gönderilen paranın ismi geçen sistem tarafından onaydan geçmesi gerekmektedir. Bu durumda işlem süresi uzayacaktır. Aynı zamanda havalede günün her saati işlem yapılabilirken EFT işlemi yani EFT - EMKT Sistemi sadece 8:00 - 17:30 saatleri arasında çalıştığı için sadece bu saatler içerisinde gerçekleşebilir. 

Not: Pek çok banka 16:00 - 17:30 arasıdaki EFT işlemlerini "Geç EFT" olarak isimlendirmekte ve daha yüksek işlem ücreti talep etmektedir.

Daha geç saatlerde yapılan EFT işlemleri ertesi gün saat 8:00 de sistemin yeniden açılmasını beklemek zorundadır. Bu şekilde bankalar arasında güvenli bir şekilde para transferine olanak sağlayan bu sistem, günümüzde yine geçen yıllara göre hızını arttırmış durumdadır. Bankalar arasındaki rekabet ve müşteri memnuniyetinin arttırılması adına bu süre kısaltılmaya çalışılmaya devam etmektedir. Ancak işlem süresi bakımından havaleden daha uzun bir işlem süresine sahip olan EFT işlemi aynı zamanda masraf bakımından da havaleden farklı olarak daha fazla masrafı olan bir işlemdir. EFT masraflarına yazının ilerleyen bölümlerinde daha yakından bakıyor olacağız.

Bir EFT işleminde bankaya vermeniz gereken bilgiler şu şekildedir:

• Gönderen
  
• Banka
  
• Alıcının bankası
  
• Alıcı bilgisi

Bu şekilden de anlaşılacağı üzere EFT’nin dört adet tarafı vardır. EFT sadece bankalar arası para transferi olmakla kalmaz, aynı zamanda bütün dijital yani elektronik ortamda yapılan para transferlerinin hepsini kapsar. Borsa işlemleri, hazine bonosu işlemleri gibi işlemler de yine aynı şekilde EFT üzerinden güvenli bir şekilde gerçekleştirilir.

EFT sisteminin amacı Türkiye Cumhuriyetti Merkez Bankası sitesinde şu şekilde açıklanmaktadır:

• Nakit dolaşımının azaltılması,
  
• Ödemelerin güvenli, güvenilir, hızlı ve risksiz bir biçimde gerçekleştirilmesinin sağlanması,
  
• Sağlıklı ve hızlı bilgi sağlamak,
  
• Para politikasının etkin olarak uygulanmasını kolaylaştırmak,
  
• Elektronik bankacılık uygulamalarının gelişmesini sağlamak.

EFT sistemi bir bankadan diğerine Türk Lirası cinsinden ödeme gönderilmesini sağlarken, yabancı hesaplar için kullanılan sistem EFT den farklı güvenlik boyutlarına sahiptir. EFT - EMKT Sistemindeki EMKT bir bankadan diğerine devlet tahvili ve hazine bonosu gibi Menkul Kıymetlerin transferini sağlayan sistemdir. Bu iki sistem birlikte çalıştıklarından ikisi bir arada EFT - EMKT sistemi olarak anılırlar.

EMKT Sisteminin Amaçlarına göz atacak olursak yine Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası internet sitesinde şu şekilde sıralanmıştır:

• Fiziksel basım ve değişimi azaltmak
  
• Maliyetleri düşürmek
  
• İşlem gerçekleştirmeyi kolaylaştırmak
  
• Sağlıklı ve hızlı bilgi sağlamak
  
• Piyasalarda genişlemeyi sağlamak

EFT Sistemi sayesinde bireyler ve kuruluşlar bankaların sundukları hizmetler ile kredi kartı borçları, telefon, elektrik, internet faturaları gibi diğer bütün faturalarını, okul taksiti gibi taksitlerini bankalar üzerinden kolayca ödeyebilmektedirler.  EFT - EMKT Sisteminin sahibi Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’dır. (TCMB) Bu sistemin korunması ve işletilmesi yine TCMB tarafından yapılır.

EFT Sistemi 1 Nisan 1992 yılından beri işlemektedir ancak  24 Nisan 2000 yılında teknolojik olarak yaşanan ilerlemelerle birlikte güvenlik ve hız anlamında büyük bir ilerleme kaydetmiştir.

EFT Sisteminin masraflarına geçmeden önce bu sistemin adımlarına daha yakından bakacak olursak şu şekilde özetleyebiliriz.

• Adım 1: Hesabınızın bulunduğu A bankasına giderek B bankasında bulunan başka bir hesaba para gönderme isteğinizi bildirmeniz.

• Adım 2: İsteğinizi alan A bankası işleminizi gerçekleştirmek için EFT Sistemine paranın iletileceği banka, hesap ve alıcı bilgilerini içeren bir ödeme mesajı gönderir.

• Adım 3: EFT sistemi gönderilen bu mesajı anında işleme koyar A bankasının göndermek istediği hesabında yeterli bakiyesinin olması durumunda gönderilmek istenen tutar anında A bankasından B bankasına ulaşır. Yeterli bakiyenin olmaması durumunda ise yapılan ödeme isteği beklemeye alınır.

• Adım 4: 4. ve son adımda B bankası ulaşan ödemeyi alıcının hesabına yazar. Normalde EFT Sistemi hızlı hatta anında çalışmasına rağmen bankaların bu paraları hesaplara geç artı olarak yazmaları söz konusu olabilir.

EFT Sisteminin masraflarına bakacak olursak; tutarı 8.000 TL’den düşük olan gönderiler için alınan ücret 20 kuruştur. Bu EFT sisteminin aldığı en düşük ücrettir. Tutarı 792.000 TL’den fazla olan gönderilerde ise EFT sistemi her ödeme için 19,80 TL masraf keser ki bu ücret EFT Sisteminin kestiği en yüksek ücrettir. Aynı zamanda bankalar müşterilerine farklı şekillerde bu masrafları azaltarak ya da çoğaltarak sunabilirler. Bu durumda bu masraf banka ile yaptığınız anlaşmaya göre aranızda değişir. Eğer bu masraflar konusunda bir şikayetiniz var ise bankanız ile görüşmeniz gerekir.

EFT - EMKT Sisteminin şu anda 52 tane katılımcısı vardır. Bunlardan bir kaç tanesini saymak gerekirse, Türkiye’de bulunan hemen hemen bütün bankaların yanı sıra Deutschebank, Bank of Tokyo - Mitsubishi UFJ Turkey, Burgan Bank, İCBC Bank, İntesa Sanpaolo S. p. A. gibi uluslararası bankalar da bu sistemden faydalanabilmek için EFT Sisteminin katılımcıları olmuşlardır. Sisteme üye olabilmek için, Bankacılık Kanunu uyarınca Türkiye’de faaliyet gösteren bankalar katılabilirler. Türkiye’de faaliyeti bulunmayan bankaların EFT Sistemine üye olmaları mümkün değildir.