Ardıç Ağacı Nedir, Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?

Ardıç ağacı; üreyebilmesi için ardıç kuşuna muhtaç olan bir ağaç türü. Ardıç meyvesinin insan sağlığına faydaları saymakla bitmiyor.

Bir ağaç düşünün. Türünün devamı için bir kuşa muhtaç. Tohumlarını taşıyan kuş sayesinde hayat buluyor ve nesilden nesle şifa kaynağı oluyor. Ardıç ağacından bahsediyoruz. Anadolu’nun gözde ağaçlarından ardıç, ardıç kuşu ile el ele yaşamını sürdürüyor. Üreme özelliklerinden midir bilinmez, geçmişte birçok medeniyette ve günümüzde de ardıca manevi anlamlar yüklenerek kutsal sayılıyor. Yaprakları ve meyvesi ile adeta şifa dağıtan ardıç ağacı, dirençli, kanaatkâr, kaprissiz, sorunsuz bir ağaç türü. Bu ilginç ağaçla ilgili merak edilenleri bu makalede bulabilirsiniz.

Tarihte çok önemli bir yeri var ardıç ağacının… Bir ağaçtan istenen her şeyi bulabileceğiniz türden. Bu sebeple asırlardır çeşitli medeniyetlerde adından sıkça söz ettirmiş. Günümüzde de vazgeçemeyeceğimiz ağaçlar arasında yer alıyor. Halen dilek ağacı olarak kullanılabilen ardıcın geçmişte bazı ülkelerde cadılardan koruduğuna inanılmış. Simyacılar, felsefe taşı yapımında kullanmış. Yılanları uzak tutmak için evlerin çevresinde ardıç ağacı yakılmış. Romalılar sağladığı koku için tercih ederken, Aleviler cemevlerinde tütsü olarak tercih etmiş. Şaman Türkmenleri’nden Avrupalılara kadar yetiştiği ülkelere damga vurmuş. Konargöçer veya göçebe kültürlerde yaşayanlar da konaklamak için genellikle ardıç ağaçlarının yakınlarını tercih etmiş. Eski Yunan’da bazı hastalıkların tedavisinde kullanılmış. Örneğin, geçmişte vebaya karşı en çok kullanılan meyvedir. Öfke yatıştırıcı olduğu gerekçesiyle Eski Yunan’da önerilmiştir.

Ardıç’ın İlginç Üreme Özelliği

Ardıç, iğne yapraklı Servigiller ailesinden bir ağaç türü. Cinsi “Juniperus” olarak kayıtlara geçen ardıç, çalı formunda sınıflandırılmış. Ardıç gerçekten çok ilginç bir ağaç. Üremesi başka bir tür canlıya bağlı ve meyvesini yiyenlerin idrarının menekşe gibi koktuğu söylenir. Hem fiziksel hem de manevi olarak insanları birçok hastalıktan koruması veya tedavilerinde kullanılması da bu ağacı vazgeçilmez yapıyor.

Ardıcın ilginç üreme özelliğine ayrı bir parantez açmak gerekiyor: Bahar gelen bölgelere göç ederek baharın müjdecisi olan ardıç kuşu, adından da anlaşılacağı gibi ardıç tohumlarını çok sever. Bu sebeple bu adı almış. Ardıç tohumları da bu kuş tarafından yenmedikçe çimlenmez ve fonksiyonunu tamamlayamaz. Şöyle ki; ardıç tohumları yere döküldüğünde ardıç kuşunun özel menülü sofrası yerlere serilmiş demektir. Tohumları yiyen ardıç kuşu sindirim yaparken kozalak şeklindeki tohumların kabukları açılır ve içindeki tohumlar dışkı ile dışarı atılır. Ardıç kuşunun taşıdığı yerde toprağa karışan tohumlar çimlenerek ardıcın üremesine de aracılık etmiş olur. Ardıç kuşu kadar olmasa da ardıcın üremesine aracı olan diğer kuşlar ise toy ve lir kuşlarıdır.

Ardıç Ağacının Özellikleri Nelerdir?

Ardıç ağacı daima yeşildir, kış aylarında yapraklarını dökmez. Yaprakları pulsu veya iğne şeklindedir. Yaprak renkleri de farklı farklıdır. Yeşil, sarı, gri ve mavi renkli ardıç yaprakları vardır. Dişi ardıç ağaçları üzerinde kozalaklar bulunur. Ardıç ağaçlarının türleri de bu kozalakların özelliklerine göre ayrılır. Yumuşak ve dayanıklı odunlu olan ardıç, ılıman iklimli bölgelerde ağaç formundayken, soğuk bölgelerde çalı formunu alır. Kuru ve sıkı topraklarda ve dağlık arazilerde rahatlıkla yetişebilir. Ovalar, bataklılar ve ormanlarda yerini alır. Ardıç türlerinin boyları da 30 santimetre ile 10 metreye kadar değişir. Bu sebeple bazen çalı bazen de ağaç olarak görülür. Ardıcın çiçekleri nisan ve mayıs aylarında açar. Bu çiçekler bir süre sonra ardıç meyvesi olur. Ardıç meyvesi üzüme benzer ve özellikle sağlık açısından çok faydalı bir meyvedir.

Ardıç ağacı; şahsına münhasır özellikleri bünyesinde barındırır. Üreme özelliğinden bahsetmiştik. Şimdi de diğer özelliklerine bakalım. Ardıç fidanı yavaş büyür. Öyle ki; ağaç formunun 2 metreye ulaşması yıllar alabilir. Ağaç olması da on yıllarca sürebiliyor. Ardıcın meyvesi eylül ve kasım aylarında toplanabilir. Bünyesindeki silisik asit sebebiyle oldukça dayanıklı bir yapısı vardır.

Ardıcın Faydaları ve Şifası

Ardıç ağacı; insanlara oldukça faydası bulunan bir ağaç türü. “Jenuperus nana” isimli türünün meyvesi, diğer türlere göre daha şifalıdır. “Karaardıç” denen türünün meyvesinde zehir bulunmaktadır. Meyveleri kozalak şeklindedir ve halk arasında ‘ardıç tohumu’ olarak adlandırılır. Diğer adları da "cücek", "bicari" olarak da bilinir.

Meyvesi veya tohumu, dalları, yaprakları, odunu ile adeta şifa deposu olan ardıcın bünyesinde reçine, kalsiyum, pentosan, junioerin, glikoz, uçucu yağlar, sakaroz, manganez,mangan, demir, bakır, organik asitler, tanen, potasyum ve bol miktarda C vitamini bulunur. Bu maddelerin katkısı ile özellikle sağlık ve güzellik amaçlı kullanılır. Ardıç meyvesi yaş, kuru, toz halinde veya çay formunda kullanılabilir. Ardıcın; çay, yağ, tentür, esans, kür, alkollü ekstrakt formlarında üretimi vardır ve alternatif tıp alanında çok sık kullanılır. Tıp, kozmetik, inşaat ve mobilya sektörü için önemli bir ağaçtır. Ardıcın faydalarını maddeler halinde sıralayalım.

Ardıç Tohumu veya Meyvesi:

• Her şeyden önce meyvesi vücut direncini artırır, zinde tutar
  
• Metabolizmayı ve mideyi güçlendirir
  
• Böbreği uyararak idrar akışını hızlandırır, yani idrar söktürücüdür
  
• Akciğer, mide, bağırsaklar, idrar yolları ve kanı temizler
  
• Krampları gevşetir, kas ağrılarını giderir
  
• Kandaki şeker miktarını azaltır, dengeler
  
• Böbrek kumu ve taşının atılmasında yardımcı olur
  
• Pankreas rahatsızlıklarında etkilidir
  
• Mide ağrılarına faydaları tespit edilmiştir
  
• Kalp yetmezliği rahatsızlığı bulunanlara alternatif olarak tavsiye edilir
  
• Bünyesindeki bitkisel asitler sebebiyle zayıflamak için kullanılır
  
• Yağ yakıcı özelliği vardır
  
• Terleticidir, vücuttaki toksinler ve ürik asidin atılmasında etkilidir
  
• Romatizma ve gut hastalıklarının tedavisinde alternatif çözümdür
  
• Antiseptiktir, sistit ve albümini giderir
  
• Yorgunluğun giderilmesi için tavsiye edilir
  
• Damar sertliğini önler
  
• Regl sorunlarının çözümü için kullanılabilir
  
• Bağırsaklarda gazın önlenmesi veya giderilmesi için etkilidir
  
• İştah ve solunum açıcıdır
  
• Soğuk algınlıklarında etkilidir
  
• Nefes ve ağız kokusunu giderir
  
• Haricen deri hastalıkları için kullanılabilir
  
• Selülitlerde faydası görülmüştür
  
• Bazı alternatif tıp uzmanları her tür kanser tedavisinde kullanmaktadır
  

Bu kadar faydasının yanında fazla kullanımı böbrek hastalıkları olanlar için tavsiye edilmez. Hamilelerde de rahim kaslarını uyardığı için düşük riskini artırdığı belirtiliyor.

Ardıç Çayı:

• Genel sağlığa faydaları vardır
  
• Yaşlanmayı geciktirir, enerji verir
  
• Kolesterolü düşürür
  
• İdrar yolları rahatsızlıklarında etkilidir
  
• Serinletici etkisi vardır
  
• Çok sayıda vitamin içerir
  
• Kendine özgü hoş bir tadı ve kokusu vardır
  

Ardıç Yaprağı:

• Hazımsızlığı önler
  
• Mide rahatsızlıklarının giderilmesine yardımcı olur
  
• Öksürük ve bronşite karşı etkilidir
  
• Boğaz enfeksiyonlarına yararlıdır
  
• Kan şekerini düşürür, kanı temizler
  

Diğer Faydaları:

Ardıçtan ayrıca odunu yakılarak “ardıç katranı” veya “kadyağı” elde edilir. Bu yağ, haricen kullanılır. Cilt rahatsızlıklarında, uyuz, egzama, selülit, romatizmal ağrılar, dermatit sorunlar, saçkıran, kellik, sedef, nevralji gibi hastalıklara karşı etkilidir. Ardıç kabuğundan boya üretilir. Dallarından kurşun kalem üretilir. Kerestesinden demiryolu traversi yapılır.

Ardıç Ağacı Türleri

Ardıcın çok sayıda türü var. Dünyada 60’ın üzerinde, Türkiye’de ise 8 tür ardıç bulunur. Hemen hemen her bölgede farklı bir tür ardıç görmek mümkün. Türkiye’deki türleri şunlardır; Adi Ardıç, Katran Ardıcı, Kara Ardıç, Finike Ardıcı, Kokar Ardıç, Yüksek Ardıç, Bodur Ardıç, Boylu Ardıç…

Öte yandan, Türkiye’deki ardıç ormanlarının yüzde 90’ının niteliğini yitirdiği belirtiliyor.