Andezit Taşı Nedir, Nerelerde Kullanılır?

Andezit taşı, Selçuklu'lardan günümüze kadar yapı sektörünün gözde 'yapı taşlarından' biri. Artık dekorasyon uygulamalarının olmazsa olmazı...

Yollarda, kaldırımlarda, duvarlarda ve birçok alanda kullanılan dekoratif taşlar her zaman dikkatimizi çekmiştir. Hatta bu tür taşları görünce en çok kullandığımız alanlarda dekoratif taşlar görmek isteyerek hayıflanırız. Yapı sektörünün vazgeçilmezleri arasında yer alan taşlardan biri olan Andezit taşı, ülkemizde yaygın olarak kullanılan dekoratif taşlar arasında mermerden sonra başı çekiyor. 

Anadolu medeniyetlerinde yaygın olarak kullanılan ve günümüze kadar birçok alanda kullanımını gördüğümüz Andezit taşı, volkanik hareketlerle oluşmuş kor kayaç taşlarıdır. En fazla İç Anadolu Bölgesi’nde üretiliyor. Ankara ve çevresinde sık görülen Andezit’e, bu sebeple ‘Ankara taşı’ diyenler de var. Andezit taşına Çorum, Manisa, Kayseri, Isparta ve Uşak’ta da sık rastlanıyor.

Üretildiği bölgenin doğal özellikleri ve madenin yaşına göre renkleri de farklılık gösteren Andezit taşları genel olarak pembe, mor, eflatun, gri ve siyahın tonlarında üretilebiliyor.

Andezit Taşının Kullanım Alanları

Andezitler daha çok kaldırımlar başta olmak üzere merdivenlerden dış duvar kaplamalarına kadar birçok alanda kullanılıyor. Ve kullanım alanları giderek yaygınlaşıyor.

Yaygın olarak plaka ve levha şeklide kullanılan Andezitlerin bordür uygulamalarına da sık rastlanıyor. Başlıca kullanımı görülen alanları şöyle sıralayabiliriz: Kaldırımlar, bordür uygulamaları, bahçe düzenlemeleri, dış cephe kaplamaları, parke uygulamaları, döşemeler, şömineler, şadırvanlar, harpuşta (açık duvar üstü) uygulamaları, eğimli yüzeyler, pencere kenarları, çeşmeler, oluklar, tretuvarlar, mezarlıklar, tarihi yapıların restorasyon uygulamaları, dış ortamlarda kullanılan bank, çiçeklik ve çöp kutuları, merdiven basamakları, refüjler…

Andezit taşlarından kabartmalar, desenler ve dekoratif uygulamalar yapılabildiği için kullanım alanları da giderek artıyor. Bazen bir çeşmede desenli bir kemer yapılabilirken, tarihi bir binada Osmanlı tuğrası da işlenebiliyor. Yapı çeşitliliğine göre Andezit taşını işleyenlerin hayal dünyasının kapasitesiyle dekoratif özelliklerini artırmak mümkün.

Andezitlerin Özellikleri

Andezit taşının bu kadar yaygın olarak kullanılmasının temel nedeni dayanıklılığı ve aşınmaya karşı direncidir. Kaymaz bir malzeme olduğu için inşaat ve yapı sektörünün gözdesi olan Andezit, ısı yalıtımı özelliğini de bünyesinde barındırır. Yazın serinlik veren bu taşlar, kış aylarında da ısı kaybını önleyebiliyor. Bu özelliği ile özellikle büyük yapılarda tercih edilen kaplama malzemesidir. Doğal bir taş olması sebebiyle aşınmaya da dayanıklı olan Andezitler, kaydırmaz özelliği ile kaldırımlarda çok sık rastladığımız dekoratif taşlardır.

Andezit taşının teknik ve kimyasal özellikleri taşın çıkarıldığı bölge ve uygulanan işleme göre değişiklik arz ediyor. Ancak genel olarak bir Andezit taşının teknik ve kimyasal özellikleri şöyledir:

 Özgül ağırlık 2.67 gr/cm3

 Doluluk oranı %83.9

 Nem oranı %1.14

 Basınç dayanımı 716 kg/cm2

 Porozite %9.51

 Aşınma dayanımı 18.1 cm2/cm2

 Gözeneklilik %16.10

 Ezilme dayanımı 163 kg/cm3

 Darbe dayanımı 12 kg/cm2

 Ağırlıkça su emme durumu %6.54

Andezit Taşlarının Faydaları

Yüz yıllardır yapı malzemesi olarak kullanılan Andezit, doğal koşullardan, yaz ve kış mevsimlerinin etkilerinden, ısıdan ve dondan etkilenmeyen, mineral içeriği sebebiyle aşınma direnci oldukça yüksek bir taştır. Asitlerden etkilenmez, cilalı kullanıma pek olanak vermez, rengi değişmez, boya istemez. Dayanıklılığı ve üretim maliyetleri göz önüne alındığında diğer doğal taşlardan daha düşük maliyetle üretilebilir. Yani bütün doğal taşlardan daha ucuzdur diyebiliriz. Projeye göre işlenebilir, pürüzlüğü işlenerek farklı dekoratif özellikler de kazandırılabilir. Kumlamalı, kabartmalı, mucartalı, mat ve kalibre silimli olarak kullanılabilirken, her türlü motif, resim, figür işlenebilir, yazılar yazılabilir.

Andezit Taşı Türleri

Andezit taşını daha çok kullanılır kılan bu özelliklerin yanında çeşitlerine göre de kullanım alanları değişkenlik gösterir. Andezit taşları, plak taş, bordür, küp taş, oluk türleriyle birçok alanda kullanılıyor.

Andezit plak taş, kaplama uygulamalarında çok tercih edilen bir tür. Genellikle duvar kaplamalarında rastladığımız plak taş, yollarda döşeme taşı olabilirken, kaldırımlarda da kullanılıyor. Gri ve gül pembe renklerinde üretilen Andezit plak taşları, uygulanacağı alanlara göre çeşitli işlemlerden geçirilerek alana uygun dekoratifler olarak yerlerini alıyor.

Andezit bordür taşları da pahlı ve profilli olarak sektörde çeşitlendirilebiliyor. Andezit bordürler, çok uzun yıllarda deforme olmadan kullanılabiliyor. Bu sebeple birçok belediye kaldırımların kenarlarında Andezit bordürleri tercih ediyor. Yapay beton bordürlerin 5-10 yıl içinde özelliğini kaybederek dağıldığı tespit edilince Andezit bordür kullanılması kaçınılmaz oldu. Belediyelerin vazgeçilmezleri arasına giren Andezit bordürler, kaldırım veya yolların yapısına uygun şekillerde üretilebiliyor. Çevre düzenlemeler, park ve bahçelerde de bu tür bordürler göze çarpıyor.

Andezit küp taşı ise, parke taşı olarak veya kaldırım uygulamalarında tercih edilirken, Andezit yağmur olukları da genellikle yol veya kaldırımlarda bordür taşları ile birlikte kullanılır. Yol kenarlarında veya kaldırımlarda biriken suları kanalizasyon sistemlerine aktarılmasında kullanılan Andezit oluk taşlarıyla park ve bahçelerde de oldukça dekoratif bir görünüm elde etmek mümkün. Ayrıca bahçe içi yollarda kullanılan limonluk bordür taşları da Andezit türlerine bir örnektir. Andezit taşları; çatı ve duvar hapuştaları, küpeşte uygulamalarında da ‘baba’ ve ‘şapka’ tabir edilen şekillerde de karşımıza çıkabiliyor.

Andezit Alırken Nelere Dikkat Edilmeli?

Ankara başta olmak İç Anadolu Bölgesi’ndeki bazı illerde üretilen Andezit taşı, üretildiği bölgeye göre kalite açısından farklılık gösterebiliyor. En kaliteli Andezit taşlarının Ankara ve ilçelerindeki taş ocakları ve madenlerden çıkarıldığı bazı üniversitelerin araştırmalarında tespit edildi. Andezitler üretilirken de kullanılan makinelerde uygulanan işlemler sebebiyle bazı dezenformasyonlar yaşanabiliyor. Andezit seçmek isteyenlerin özellikle üretim sırasında oluşan disk izlerini kontrol etmeleri gerekiyor. Taş yüzeylerindeki boşlukların da Andezit taşının kalitesine olumsuz bir etkisi var. Kalite göz önüne alındığında gönye ölçüleri ön plana çıkıyor. Gönye ölçüleri +- 2 mm olan Andezit taşı ideal olarak kabul ediliyor. Taşın kesim işlemleri de kullanım için oldukça önemli. Bilgisayarla kesim makinelerinde kesilen Andezitlerde kesim hataları yok denecek kadar azdır veya hiç yoktur. Yukarıda saydığımız kimyasal özellikleri de standart bir Andezit taşı için göz önünde bulundurulması gereken önemli detaylar arasında yer alıyor.

Tarihten Günümüze Andezit Taşı

Anadolu medeniyetlerinden Cumhuriyetin kurulduğu ilk yıllara kadar doğal taş olarak keşfedilen Andezit taşının günümüze kadar gelişerek ve çeşitlenerek devam eden bir serüveni var. Selçuklu’dan Osmanlı’ya kadar uzanan derin bir tarihe sahip Andezit taşı, birçok tarihi binada önemli olaylara tanıklık etmiş. Köprülerde, kervansaraylarda, camilerde, kümbetler, şifahane, medreseler ve daha sayılabilecek birçok tarihi yapıda bu taşlara rastlanabiliyor. Ankara Kalesi başta olmak üzere Sümerbank, Çevre ve Orman Bakanlığı, Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi, Merkez Bankası binaları gibi Cumhuriyet tarihine mal olmuş binalarda Andezit taşları kullanılmış. Günümüzde de birçok devlet binasında, tarihi eser restorasyonlarında Andezit taşları kullanılıyor.

(Ankara Kalesi, Andezit taşının diğer adı ile Ankara taşının özdeşleştiği tarihi mekanlarından biri.)

1997 yılında başlayan Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı binalarının yeniden yapılandırılması projesinde bugüne kadarki en fazla Andezit taşı kullanılmıştır. Üç yıl süren projede 120 bin metrekare civarında Andezit kullanıldı. Üniversitelerde ve otellerde de mimar ve mühendislerin gözdesi olan Andezitlerin kullanım alanları her geçen gün artıyor. Teknolojinin de etkisi ile bina içlerine kadar kullanım alanı genişleyen Andezit taşlarının önümüzdeki yıllarda şaşırtıcı gelişimine tanıklık edeceğimizi tahmin etmek hiç de zor olmasa gerek…