Jülyen Günü Nedir, Nasıl Hesaplanır?

Bir zaman ölçüm sistemi olan Jülyen Günü, Jülyen tarih sisteminde yer alır. Astronomi ile ilgili çalışmalarda kullanılmak amacı doğrultusunda Uluslararası Astronomi Birliği tarafından önerilen Jülyen Günü, MÖ. 1 Ocak 4713'ten itibaren bir günün zaman aralığını gün ve fraksiyonlar halinde sunar.

Uluslararası Astronomi Birliği, dünya genelindeki birçok astronomi topluluğunu çatısı altında birleştirir. Uluslararası Bilim Konseyi’nin üyesi olan bu birlik, astronomi camiasının resmi kurumudur. 

Jülyen Günü Nasıl Hesaplanır?

Jülyen Günü, MÖ. 1 Ocak 4713 Pazartesi günü Evrensel Zaman (UT) ile öğle vaktinden itibaren bir günün zaman aralığını gün ve günün kesirleri şeklinde sunar. Yani günün başlangıç saati olarak öğle vakti seçilmiştir. İlk gün 0. Jülyen Günü olarak kabul edilir. Bu şekilde 7’nin katları her zaman Pazartesi gününe karşılık gelir. Negatif değerler de kullanılabilir ancak bu değeler kaydedilen tüm geçmişi geçersiz kılar. Her bir gün tam bir sayı ile ifade edilirken günün herhangi bir saati, günün kesri olarak bu tam sayıya eklenir. 1 Ocak 4713 tarihi başlangıçtır. Bu tarihten sonra gelen günler ardı ardına sayılarak bu sayıya eklenmiştir. Bu sayılar yıllar, aylar ve günlere göre çizelgeler halinde astronomi yıllıklarında belirtilir. JT şeklinde kısaltılan Jülyen Tarihi, bu sayılarla belirlenen tarihtir. Herhangi bir tarihin Jülyen Tarihi 2 şekilde bulunabilir: 

1. Astronomi yıllıklarındaki çizelgeler kontrol edilir. 
   
2. Jülyen Günü hesaplama formülü kullanılır.
   

Jülyen Günü hesaplama formülü şu şekildedir: 

JT = 2415020 + 365 x ( yıl - 1900 ) + N + L - 0.5

Bu formül; 1990 yılından itibaren herhangi bir tarihe denk gelen Jülyen Tarihi’ni verir. Bu hesaplamada evrensel zaman EZ=0’dır. N, yılbaşından sonra geçen gün sayısını, L ise 1901 yılı ile hesaplanması istenen tarih arasındaki artık yıl sayısını ifade eder. Formülde; 2415020, 1 Ocak 1900 yılına karşılık gelen Jülyen Günü, 0.5 miktarı ise Jülyen Günü’nün gün ortasından başlatılmasından ileri gelen yarım günün ondalık karşılığını ifade eder. 

N sayısını bulmaya yarayan formül ise şu şekildedir: 

N=<275M/9>-2<(M+9)/12>+I-30

Bu formülde M ay sayını, I ise ayın günün ifade eder. Ayrıca <> parantezi içindeki sayının tam kısmının alınacağını ifade eder. Artık yıl için ise 2. terimdeki 2 çarpanı kaldırılır.

Jülyen Tarihi’nin ondalık kısımlarının saat, dakika ve saniye cinsinden karşılıkları:

• 0,1 = 2,4 saat veya 144 dakika veya 8640 saniye
  
• 0,01 = 0,24 saat veya 14,4 dakika veya 864 saniye
  
• 0,001 = 0,024 saat veya 1,44 dakika veya 86,4 saniye
  
• 0,0001 = 0,0024 saat veya 0,144 dakika veya 8,64 saniye
  
• 0,00001 = 0,00024 saat veya 0,0144 dakika veya 0,864 saniyedir.
  

Jülyen Takvimi Nedir?

Jülyen Takvimi, güneş takvimlerinin en ünlüsüdür. MÖ. 46 yılında Roma İmparatoru Jül Sezar (Jules Ceasar) tarafından hazırlanmış ve 16’ıncı yüzyıla kadar batı dünyasında kullanılmıştır. Julius Takvimi ismiyle de bilinir. Miladi takvimin ilk versiyonu olarak kabul edilir. Geçmiş yıllarda kullanılan takvimlerdeki karışıklıkları ve sorunları çözmeyi amaçlayan Sezar, İskenderiyeli astronomi bilgini Sosigenes'den yardım almıştır. Sosigenes’ın önerisiyle bu takvim ayın değil güneşin hareketleri baz alınarak hazırlanmıştır. Mevsim kaymalarını düzeltmeyi hedefleyen Sosigenes, bir yılı 356,25 gün olarak hesaplamıştır. Bu şekilde 4’e tam olarak bölünemeyen yıllar 365 gün iken, bu yıllardan artan çeyrek günler 4’üncü seneye eklenmiş ve artık yıl 366 güne çıkartılmıştır. 1 yılın 12 ay olabilmesi için artık yıllarda 6 ay 30, diğer 6 ay da 31 gün olacak şekilde düzenlenmiştir. Artık olmayan yıllarda ise yılın son ayından 1 gün çıkarılmıştır. O dönemde yılbaşı Mart ayında idi. Dolayısıyla yılın son ayı olan Şubat ayı artık yıllarda 30, diğer yıllarda ise 29 güne çekilmiştir. Sezar, takvimi düzenleyen kişi olarak kendi adını da ölümsüzleştirmek istemiş ve Temmuz ayının adını July olarak değiştirmiştir. 

Sezar’ın ölümünden sonra takvimde yapılan düzenlemeler düzgün bir şekilde uygulanamamıştır. Takvimde düzenlemeler yapan Pontifeksler’ın 3 yılda 1 artık yıl uygulaması yapması yeniden karışıklık yaşanmasına sebep olmuştur. Bu şekilde uygulamanın yapıldığı 40 yıl boyunca 3 gün kayma meydana gelmiştir. Roma İmparatoru Augustus, MÖ. 8’inci yılda, 12 yıl boyunca artık yıl uygulamasını durdurarak bu kaymayı düzeltmiştir. Ayrıca Ağustos ayının adını kendi ismi olan Augustus olarak değiştirmiştir. Yapılan düzenlemelerde; Temmuz ayının 31, Ağustos ayının ise 30 çekmesi üzerine Şubat ayından 1 gün alınmış ve Ağustos ayına eklenmiştir. Bu şekilde Şubat ayı artık yıllarda 29, diğer yıllarda 28 gün çekmiştir. Jülyen Takvimi, MÖ. 46’ıncı yıldan 16’ncı yüzyıla kadar kullanılmıştır. 

Artık yıl uygulaması tarihte ilk kez Jülyen Takvimi’nde uygulanmıştır. Bu hesaplamadaki küçük bir fark sonucunda yaklaşık her 128 yılda 1 günlük kayma meydana gelmiştir. Bu kaymanın yarattığı kafa karışıklığı nedeniyle 16’ıncı yüzyılda Jülyen Takvimi terk edilmiş ve Gregoryen Takvimi’ne geçilmiştir.