Geçici Plaka Nedir, Nasıl Alınır?

Geçici trafik belgeleri olarak da bilinen geçici plaka, kısaca henüz tescil edilmemiş araçlara satın alındığı yerden, teslim edilmesi kararlaştırılan yere kadar gideceği süre içerisinde günlük, haftalık ya da bazen aylık olmak üzere alınacak olan plakalar ya da belgeler olarak tanımlanabilir. Bu uygulama yalnızca Türkiye’de değil, aynı şekilde yurt dışına ihraç edilecek araçlarda da teslim edileceği yere varıncaya kadar benzer şekilde geçici plaka uygulaması ile plakalandırılma işlemi yapılmaktadır.

Yurt dışından bir sığınmacı olarak ülkemize girmiş kişiler de aynı şekilde ülkemiz sınırları içerisinde trafikte dolaşırken bir geçici plaka sahibi olmak zorundadırlar. Geçici plakalar kullanılacağı yere ve duruma göre süreleri itibarı ile 6 günden 1 seneye kadar değişen zaman aralıklarına sahip olabilirler.

Geçici plaka için gerekli belgeler arasında kısaca saymak gerekirse yazılacak bir dilekçe, yatırılacak harcın makbuzu; prototip yol tescilli araçlar için ise bütün belgelerin ibrazı zorunludur. Süresi geçmiş olan plakaların halen kullanılıyor olması da yasal olarak bir suçtur ve bu durumda kanunen gerekli işlemler yapılmaktadır. Bu durumda kanunların gerektirdiği cezalar uygulanmakta ve yeni plakanın çıkarılması için işlemler hemen başlatılmaktadır.

Taşıt imalatı ya da tadilatı yapan kuruluşlar, bu zorunlu belgeleri teslim ederek geçici plakalara sahip olurlar. Aksi takdirde üretilen ya da tadilatı yapılan araçların trafikte seyahat etmesi ya da bir yerden bir yere götürülmesi yasaktır.

Plakaların Kullanılma Nedenleri ve Kullanılma Şekilleri

Çok kısa bu şekilde tanımlanacak olan geçici plakaların alınması işlemine daha yakından bakacak olursak bu plakaların alınması için araçların trafik tescilinin yapılmış olması gerektiğini görürüz. Plakalar sahip olunan araçların her türlü tescilinin yapılmış olduğunun kanıtıdır ve aynı zamanda plakalar aracılığı ile bir aracın diğer araçlardan ayırt ederek kontrollerinin yapılabilmesi mümkün hale gelmektedir. 

Ülkemizde plakalar metal plakalar üzerine yazılan sayı ve harflerden oluşmaktadır. Aracımızın kayıtlı olduğu ile plakanın ilk sayılarını oluşturmaktadır. Bütün illerimiz alfabetik sıraya göre bir sayı alacak şekilde sıralanmıştır. Örnek vermek gerekirse, 01 Adana ile başlamaktadır. Her taşıt aracının plakası farklıdır, aynı zamanda da plakalar da kendi arasında farklılık gösterebilmektedir. Geçici plaka bu plaka çeşitlerinden sadece bir tanesidir. Geçici plakaların ortak özellikleri, diğer normal plakalar gibi metal plakalar üzerine basılmamış olmalarıdır. Bu plakalar geçici trafik belgesi olarak da isimlendirilen bir karton üzerine basılırlar ve yine diğer plakalardan farklı olarak sadece G harfi ile ifade edilmektedirler. Renk olarak sarı bir taban zeminine sahip olan bu plakalar aynı zamanda alt kısımlarında beyaz bir şeride sahiptirler.

Bahsettiğimiz geçici plakalar, sadece araçların tescili tamamlanmadan önce trafikte dolaşabilmeleri için oluşturulmuş geçici bir çözümdür. Üretilen araçların test amaçlı kullanılabilmesi için ayrıca araç üreticilerine ve araç tadilatı yapan işletmelere de verilmektedir. Tescili tamamlanmış araçların ihtiyaç duyulan durumlarda başvurusunun doğru bir şekilde yapılması halinde geçici plaka sahibi olmaları mümkündür. 

Geçici Plaka başvurusunda ihtiyaç duyduğumuz belgeler yine geçici plakanın kullanılacağı yere ve süreye göre değişiklik göstermektedir. Genel olarak geçici plakaya başvuru esnasında ibraz edilmesi gereken belgeler ise şu şekilde sıralanabilir.

1- A tipi Geçici Plaka için: A tipi geçici plaka, 1 senelik geçici plakaları anlamına gelmektedir. Bu tür geçici plakalar genelde taşıt üreticilerine araçlarını test edebilmeleri için sağlanmaktadır. Aynı zamanda yurt dışına satılacak araçların gümrük işlemlerinin gerçekleştirilebilmesi için A tipi geçici plakalara ihtiyaçları vardır.

A tipi geçici plakalar için istenen belgeler şunlardır:

• Her türlü hukuki ve mali sorumluluğun kabul edildiği ve yetki belgesini hangi amaçla kullanılacağının belirtildiği bir dilekçe,
  
• Harç Makbuzu,
  
• Aracın Garanti Belgesi,
  
• Yeterlilik Belgesi,
  
• Araç cinsine göre yapılmış olan Sigorta Poliçesi,
  
• İmza Sirküsü,
  
• Oda kayıt belgesi,
  
• Şoförler odasında geçici plaka,
  
• Şoförler Odasından EK/10-B belgesi.
  

Aynı şekilde ek bir belge olarak taşıma işleri organizatörlüğü yapanlar için Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’ndan alınmış ilgili yetki belgesi de zorunlu belgeler arasında yer almaktadır.

2- B Tipi Geçici Plaka için: B Tipi geçici plakalar trafikte araçların 30 güne kadar gerçek plaka sahibi olmadan dolaşabilmesi için gerekli plaka çeşitleridir. B tipi geçici plaka ile 30 günün aşılması durumunda ceza ödemek zorunda kalınır.

B tipi genici plaka başvurusu sırasında sunulması gereken belgeler şu şekilde sıralanmaktadır:

• Her türlü hukuki ve mali sorumluluğun kabul edildiği ve yetki belgesini hangi amaçla Kullanılacağının belirtildiği bir dilekçe,
  
• Yol belgesinin geçerliliği süresini kapsayan Sigorta Poliçesi,
  
• Maliye Harcı,
  
• Taşıt Alım Vergisi ve Özel Tüketim Vergisi Makbuzları,
  
• Araç Teknik Muayene Belgesi,
  
• İmza Sirküsü ve Oda Sicili Kaydı (şirketler için), 
  
• Araç faturası,
  
• Sürücü ehliyet fotokopisi…

3- C tipi Geçici Plaka için: C tipi geçici plaka araçların 1 ve 6 gün arasında trafikte dolaşabilmelerine imkan sağlayan geçici plakalardır. Yine aynı şekilde sınırlı olduğu sürelerin aşılması durumunda ceza ödenmesi gerekmektedir. Bu geçici plaka tipine başvurabilmek için ibraz edilmesi gereken belgeler şu şekilde sıralanmaktadır: 

1. Faturalı araçlar için sunulacak belgeler: 

• Her türlü hukuki ve mali sorumluluğun kabul edildiği ve yetki belgesini hangi amaçla kullanılacağının belirtildiği bir dilekçe,
  
• Harç Makbuzu, araç faturası,
  
• Araç Uygunluk Belgesi,
  
• ÖTV Ödendi Belgesi,
  
• Sürücü Belgesi,
  
• Araç Sigorta Poliçesi,
  
• Şoförler odasından Ek/10-A belgesi ve geçici plaka.
  

2. Faturalı olmayan çekme belgeli araçlar için gerekli belgeler:

• Her türlü hukuki ve mali sorumluluğun kabul edildiği ve yetki belgesini hangi amaçla kullanılacağının belirtildiği bir dilekçe,
  
• Harç Makbuzu,
  
• Sürücü Belgesi,
  
• Tescil Belgesi,
  
• Şoförler odasından Ek /10 -A belgesi ve geçici plaka…
  

Trafik Emniyet Genel Müdürlüğü’nün sayfasında Geçici Trafik belgeleri başlığı altında 5 adet geçici trafik belgesi tipi sunulmaktadır. Bunlardan ilki olan A tipi geçici trafik belgesi üretilmiş prototip veya yol testi yapacak araçların üretici firmalar tarafından alınması gereken belge olarak geçmektedir. Bu belgenin geçerliliği aynı il sınırları içerisinde yirmi dört saat, şehirlerarası ve uluslararası yollarda aracın gitmesi gereken mesafeye göre en fazla altı gün olarak düzenlenmektedir. Bu geçici trafik belgesi A tipi ile seyahat eden araçların bu kuralların dışına çıkıp daha uzun süre geçici belge ile kullanılması yasaktır.

Emniyet Müdürlüğü'nce belirtilmiş bir de E tipi geçici trafik belgesi bulunmaktadır ki, bu belge Türkiye’ye katı olarak ithal edilmek üzere getirilen araçlar ile asıl ikametgahı yabancı ülkeler olan araçları kapsamaktadır. Türkiye’den transit geçecek olup geçici plaka ve yol belgesinin süresi bitmiş ya da süresi Türkiye’yi geçmeye yetmeyecek olan taşıt araçlarına sınıra girerken işlem yapıldığı gümrükçe gerekli belgelerin sağlanması durumunda bu E tipi geçici trafik belgesi verilmektedir. Burada gerekli belgeler arasında zorunlu mali mesuliyet sigorta belgesi ve harç makbuzu yer almaktadır.