Belediyelerin Görev ve Sorumlulukları Nelerdir?

Belediyelerin görev ve sorumluluklarından bahsedebilmek için öncelikle belediyelerin ne olduğunu ve çerçevelerini nasıl oluşturduğunu anlamak doğru olacaktır. Belediyeler, belde ve belde sakinlerinin mahalli müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulmaktadır. Belediyenin karar organları halk tarafından seçilerek oluşturulan, idari ve mali özerkliğe sahip kamu tüzel kişisini ifade etmektedir. 

Belediye Kanunu’na yakından bakıldığında bu kanunun oluşturmasında kullanılan dört önemli kavram olduğu görülmektedir. Bunlar; Belediye, Belediyenin organları, Belde ve Mahalle şeklinde sıralanmaktadır. Belediyenin organlarını, belediye meclisi, belediye encümeni ve belediye başkanı oluşturmaktadır. Belediyenin organları ile ilgili daha detaylı açıklamalara yazımızın ilerleyen kısımlarında değiniyor olacağız. Burada adı geçen Belde kavramı belediyenin bulunduğu yerleşim yerini ve mahalle ise belediye sınırları içerisinde yer alan, ortak ihtiyaç ve öncelikleri benzer özellikler gösteren ve sakinleri arasında komşuluk ilişkisi bulunan idari birimleri açıklamaktadır. 

Belediyeler Nasıl Kurulur?

Bir bölgede belediye kurulabilmesi için orada yaşayan nüfusun 5.000 ya da üzeri olması gerekmektedir. İl ve ilçe merkezlerinde belediyelerin kurulması zorunludur. Birkaç köyün birleşerek belediye kurmaları mümkündür. Bu durumda köy ihtiyar heyetinin ve o köylerde yaşayan halkın en az yarısından bir fazlasının  bölgenin bağlı bulunduğu en büyük mülki idare amirine yazılı başvurusu gerekmektedir. 

Belediyenin kurulabilmesi için bir diğer yol ise bölgenin bağlı olduğu valinin belediyenin kurulmasına gerek görmesi ve bunu bildirmesidir. Valinin bu bildiri yapmasının üzerinden on beş gün içerisinde bölgede yaşayan halkın oylarının alınması ve sonucun bir tutanak ile valiye bildirilmesi gerekmektedir. İçişleri Bakanlığı’na gönderilen dosya Danıştay’ın incelemesi ile alınan müşterek kararname neticesinde belediyenin kurulması gerçekleştirilir. 

Kurulan yeni belediyenin sınırları kuruluşun üzerinden geçecek altı ay içerisinde oluşturulmalıdır. Sınırların oluşturulması yasalarla belirlenmiş kurallar dahilinde gerçekleştirilmelidir. Burada belediyenin kurulmasının öncesinde beldeye ait olduğu düşünülen, bağ, bahçe, cayır, mera, otlak, tarla, zeytinlik, palamutluk gibi tarımsal yerler ve kumsal, plaj gibi yerler belediyeye dahil olacak şekilde kabul edilir. Belediye sınırlarını çizerken esas olan bu sınırların dere, tepe ya da yol gibi kesin olarak belirli alanlardan geçirilmesidir. Yasal ve resmi olarak fen memurları tarafından hazırlanacak bir krokinin de sınırların kesin olarak belirlenmesi esnasında dosyaya eklenmesi şarttır. Belediye sınırlarının kesinleşmesi için belediye meclisinin kararı, kaymakamın görüşü ve valinin onayı gerekmektedir ve belirlenen sınırların beş yıl boyunca değiştirilmesi mümkün değildir.

Kurulan Belediye’nin ya da Belde’nin adı belediye meclisi üye tam sayısının en az dörtte üç çoğunluğunun kararı ve valinin görüşü üzerine İçişleri Bakanlığı’nın onayı ile koyulur ya da değiştirilir. Değiştirilen ya da yeni koyulan bu ismin Resmi Gazete’de yayınlanması gerekmektedir.

Belediye meclisi seçimlerin sonuçlanmasından sonra beş gün sonra belediye başkanı başkanlığında toplanır. Başkanlık divanının ise seçimlerin sonuçlanmasından sonra üç gün içerisinde toplanması beklenir. Bütün bu toplanmalar ve meclis çalışmaları İçişleri Bakanlığı tarafından kontrol altında tutulup yasalar ile düzenlenmektedir.

Belediyelerin Görev ve Sorumlulukları

Belediyelerin ana görevlerinin arasında imar, su ve kanalizasyon, ulaşım gibi kentsel alt yapı; çevre ve çevre sağlığı gibi hizmetler gelmektedir. Bu hizmetlerin yanı sıra temizlik ve katı atık; zabıta, itfaiye, acil yardım, kurtarma ve ambulans; şehir içi trafik düzeninin sağlanması gibi görevleri de mevcuttur. Belediyenin sınırları içerisinde bulunan defin ve mezarlıkların düzenlenmesi, korunması ve geliştirilmesi, ağaçlandırmanın yapılması, park ve yeşil alanların çoğaltılması ve mevcut alanların korunması ve bakımının yapılması belediyelerin öncelikli görevleri arasında olmalıdır.

Belediye sınırları içerisinde yaşayan halka kültür ve sanat alanlarında sosyal imkanların sunulması ve bu alanların geliştirilmesi de belediyenin görevleri arasındadır. Belediye sınırları içerisinde yaşayan halkın konut sorunlarının çözülmeye çalışılması ve belediye bölgesindeki turizmin kalkındırılmaya çalışılması ve turistik gelişmelerin düzenlenip desteklenmesi, belde gençlerinin ve çocuklarının spor ve sosyal hizmetlerden yararlanmasının sağlanması da diğer önemli görevler arasındadır.

Aynı zamanda belediye sınırları içerisinde ikamet eden kişilerinin evlilik işlemlerinin gerçekleştirilmesi, mesleki anlamda becerilerinin arttırılması ve kazandırılması da belediyenin sorumluluğudur. Beldede gerçekleştirilen ekonomi ticaretin canlandırılmaya çalışılması, korunması, güvenli bir hale gelmesinin sağlanması da belediyenin görevidir.

Nüfusu 50.000’i geçen belediyelerin ve büyük şehir belediyelerinin kadınlar ve çocuklar için sığınma evleri açmaları zorunludur.

Coğrafi ve kent sisteminin kurulması ve düzenli bir şekilde işlemesinin sağlanması belediyenin görevidir.

Bölgede açılacak okul öncesi eğitim birimleri belediyeler tarafından oluşturulur ve kontrol edilir. Aynı şekilde devletin açtığı bütün eğitim kurumlarının inşası, düzenlenmesi ve onarımı, araç gereç ihtiyaçlarının karşılanması belediyeler tarafından gerçekleştirilir.

Bütün bu hizmetlerin yerine getirilmesinde önemli olan belediyenin mali durumu olduğu için bütün ihtiyaçlar gider kalemleri şeklinde önceliğine ve önemine göre bir sıraya dizilerek yerine getirilir.

Bahsedilen bütün görev ve sorumluluklar belediyelerin sadece kendi sınırları içerisinde geçerlidir. Ancak belediye meclisinde alınacak karar ile mücavir alanlara da hizmet götürmek mümkündür.

Bir istisna olarak 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu’na göre organize sanayi bölgeleri belediyenin yetki ve sorumlulukları bakımından kapsam dışıdırlar.

Belediyelerin Yetkileri

Belediyeler sahip oldukları yasal yetkiler neticesinde yönetmelik çıkarmak, emir vermek, belediye yasakları koymak ve uygulamak ve kanunlarda verilen cezaları uygulamak ile yetkilidirler. Gerçek ve tüzel kişilerin faaliyetleri ile ilgili olarak kanunlarda belirtilen izin ya da ruhsatların verilmesi de belediyenin yetki ve görevidir.

Belediyeye ait olan vergi, resim, harç, katkı ve katılma paylarının tarh, tahakkuk ve tahsilinin yapılması özel kanunlara göre belediyelere aittir.

Belediyeler oluşturmak zorunda oldukları toplu taşıma düzenini işletmek ve ya da işlettirmek hakkında sahiptirler.

Belediyelerin sahip oldukları haklardan bir diğeri de mahalli müşterek nitelikteki hizmetlerin yerine getirilmesi amacı ile belediye sınırları içerisinde bulunan taşınmaz malların alınarak kamulaştırılması bunun sonucunda satması, kiralaması, trampe etmesi, tahsis etmesi ve bu mallar üzerinde sınırlı aynı hak tesis etmesidir.

Aynı şekilde belediye sınırları içerisindeki katı atıkların toplanması, taşınması, ayrıştırılması, geri dönüşümünün gerçekleştirilmesi ya da ortadan kaldırılması, diğer bir alternatif olarak depolanması seçeneklerinden bir tanesini seçerek uygulaması belediyenin yetki ve görevidir.

Belediyelerin bağış kabul etme yetkileri vardır. Belediye sınırları içerisinde reklam pano ve tanıtıcı tabelalar konusunda kurallar koyma yetkisine sahip  olan belediyeler konulan bu kuralların kontrol edilmesi ile de görevlidirler.

Belediye sınırları içerisinde kayıtsız satış yapan ticari işletmelerin tespit edilmesi ve gerekli cezaların verilmesi, gerektiği takdirde kişilerin ticaretten men edilmesi de bölgedeki ekonomi ve ticaretin korunması ve geliştirilmesi amacı ile belediyenin yetki ve görevleri arasında sayılmaktadır.

Belediyenin önemli bir diğer yetkisi ise vergi, resim ve harçlar dışında kalan ve miktarı yirmi beş milyar Türk Lirasına kadar olan dava konusu uyuşmazlıkların, anlaşmayla tasfiyesine karar vermektir.

Yasalar karşısında belediye mallarına karşı suç işleyenler devlet malına zarar vermiş sayılmaktadır.