Keş Nedir, Nasıl Yapılır?

Anadolu’nun birçok yöresinde üretilen keş peyniri, çeşitli kullanım alanlarıyla sofralarda hem gözleri hem mideleri doyuruyor. Bu leziz peyniri daha önce duymadıysanız, yazımızı okumaya devam edin.

Keş, genelde süzme yoğurt ile hazırlanan, sert bir peynirdir. Çökeleğin daha yuvarlak, kalıplı, tuzlu ve katı halidir. Yapımında uzun süre bozulmadan saklanabilmesi için yoğun miktarda tuz kullanılmıştır. Keş, kısaca yoğurdun kurutulmuş formudur.

Keş, Orta Asya Türkleri’nden Anadolu’ya gelmiştir. Özellikle zor şartlarda yaşayan köylülerin, fazla miktarda çıkan sütleri, sonrası için saklama ihtiyacından doğmuştur. Özellikle yaz mevsimlerinde, sağılan sütlerden ihtiyaç fazlası olanları, mayalanarak yoğurt yapılırdı.Ardından da keş yapımı için kullanılırdı.

Köylüler, geleneksel yöntemlerle Mayıs ve Haziran aylarında keş yapmaktadırlar. Keş hazırlanırken, kullanılacak yoğurdun hem yağsız hem de süzme olmasına dikkat edilir. Genelde inek sütü tercih edilir ancak manda ve keçi yoğurduyla yapıldığında daha çok peynir çıkar. Süzme yoğurtla yapıldığında çok daha fazla lezzet veren keş, kış geldiğinde tüketilmek üzere saklanır. Keş peyniri yapımı da oldukça kolay olduğu için, Anadolu’da hayvancılıkla ilgilenen birçok yörede hazırlanıp, bol miktarda tüketilmektedir. Bazı yörelerde keş peynirine ‘kurut peyniri’ de denmektedir.

Evde Keş Yapımı

Evde keş yapmak kolay olduğu gibi, aynı zamanda ekonomik bir iştir. Ayrıca kullanacağınız malzemelerin hazır olmaması, ev yapımı olması oldukça önemlidir. Evde keş peyniri yapmak istiyorsanız, öncelikle süzme yoğurt hazırlamalısınız.

Birinci Adım: Süzme Yoğurt Hazırlama

Süzme yoğurt hazırlamak için, en ideal yöntem; ev yoğurdu kullanmaktır. Marketlerden alacağınız yoğurt gerçek süzme yoğurdunun lezzetini size vermez. Bu yüzden öncelikle evde kendi yoğurdunuzu hazırlayın. Ardından yoğurdu 1 gün boyunca buzdolabında bekletin. Daha sonra yoğurdu bir bez torbaya almalısınız. Bez torba bulamazsanız, uygun bir tülbentten de torba yapabilir, yoğurdu içine aktarabilirsiniz. Süzme yoğurdun hazırlanması bundan sonra beklemeye kalıyor. Yoğurdun suları akacak ve yavaş yavaş yoğurdunuz kıvama gelecek. Suları daha çok çıksın diye içine ufak bir miktar su da ekleyebilirsiniz.

Yoğurdun süzülen sularında yüksek miktarda B2 vitamini bulunur. Bu yüzden yoğurt suyunu atmamanızı öneririz.

İkinci Adım: Tuzlama

Süzme yoğurt hazırlandıktan sonra, fazla bekletilmeden tuzla yoğurulmalıdır. Tuz, peynirin daha uzun süreler saklanabilmesi için yoğun olarak kullanılmaktadır. Eğer 1 kilogram süzme yoğurdunuzdan keş peynir hazırlamak isterseniz; 1 yemek kaşığı tuz yeterli olacaktır. Daha fazla tuz kullanmak, peynirin tadını bozabilir.

Üçüncü Adım: Şekil Verme

Keş peyniri hazırlığında süzme yoğurt kullanımı, iyi bir lezzet vermesinin yanı sıra; peynire gereken kıvamı vermede yardımcı olur. Yoğurdunuzu tüm aşamalardan geçirdikten sonra, artık şekil verme zamanı gelmiştir. Keş peyniri genelde top şeklinde, minik parçalar halinde hazırlanmaktadır. Siz dilerseniz, farklı kalıplarda değişik şekiller de verebilirsiniz. Şekil verdikten sonra, yoğurdunuzu güneşin altında bekletme aşamasına geçebilirsiniz.

Yöreden yöreye keş peynirinin biçimi değişmektedir. Bolu civarında keşe genelde sabun kalıbı şekli verilmektedir. Ancak katık keşi dedikleri bir başka peynir de top şeklindedir.

Dördüncü Adım: Kurutma

Şekil verdiğiniz peynirleriniz, güneşin altında uzun süre beklemelidir. Bekledikçe hacmi bir miktar azalabilir; bunun nedeni içerisindeki suyun tamamen kurumasıdır. Yaklaşık 5 ya da 6 gün içinde keş peyniri istenen kıvama gelir. Sert ve kuru olması, keş peynirinin hazır olduğunu gösterir. Uzun süre boyunca- yeteri kadar- kurutulan keş daha uzun süreler muhafaza edilebilir.

Keşin Sağlığa Faydaları

Keş peyniri, süzme yoğurtla hazırlandığı için oldukça yoğun proteine sahiptir. Ayrıca kalsiyum miktarı da yüksektir.

Keş peyniri, bağışıklık sistemini güçlendirir. Enfeksiyonlarla daha güçlü mücadele etmemizi sağlar. Keş peyniri, mideyi tok tutar. Özellikle zayıflama sürecinde tüketilmesi tavsiye edilmektedir. Keş peynirinin sindirimi de oldukça kolaydır. Keş peyniri kemik ve diş sağlığına faydalıdır. Bunlara ek olarak sinir sisteminin iyi çalışmasına yardımcı olur.

Uyarı: Keş peyniri, içeriğinde çok fazla tuz olması sebebiyle, çok fazla tüketilmemesi gereken bir besindir.

Keş Peyniri Nasıl Yenir?

Keş peyniri, çeşitli şekillerde kullanılabilir. Günümüzde birçok köyde ve kasabada üretilerek satışa sunulan keş peyniri, kahvaltılarda yenilebilir ya da yemeklere ve çorbalarda kullanılır. Kahvaltılarda tüketilmek üzere hazırlanıyorsa, keşin içine çörek de eklenmektedir. Bu şekilde ekmekle beraber yenebilir.

Börek içlerinde de rendeyle ufalanarak kullanılan keş peyniri, ayrıca makarnalara da lezzet katar. Özellikle cevizle birlikte servis edildiğinde erişteye çok yakışır. Çorbaların içine keş peyniri rendelendiğinde, hem lezzet hem sağlık katar. İsteğe bağlı olarak salatalarda da kullanılabilir. Hamur işlerinin hemen hemen hepsinde keş peynirini kullanarak, değişik tatlar yakalayabilirsiniz.