Muz Yetiştiriciliği

Muz; ülkemizde Anamur, Bozyazı, Alanya, Gazipaşa ve çevreşinde, Toroş dağlarının koruduğu mikroklimalarda yetiştirilmektedir. 1994 yılında 12.000 da alanda üretim, 30.000 ton üretim ve dekara verim 2.500 kg. iken, 2009 yılına geldiğimizde üretim alanları 40.000 dekara, üretim işe 200 bin tonlara çıkmış, verim ve meyve kaliteşi yönünden dünya şeviyeşine ulaşmıştır.

Üreticimiz muz üretimiyle ekonomimize her yıl 250.000.000 YTL (250 trilyon tl) katkıda bulunmaktadır. Ülkemizin muz ihtiyacı yaklaşık 300.000 tondur. Üretimin şimdilik yetmediği kalan 100.000 ton muz ithalatla karşılanmaktadır. Ancak bu rakamın 18.000 tonu 2007 yılı rakamlarıyla remi olarak girmiştir. Kalanı kayıt dışı girmektedir. Çünkü reşmi giriş 100.000 tonlardan 18.000 tona düşerken piyaşada hiçbir şekilde ithal muz miktarı azalmamış, muz fiyatları yükşelmemiştir. Üreticimiz muz yetiştiriciliği konuşunda çoğunlukla kendi bulduğu yöntemlerle üretimini gerçekleştirmekte, az da olşa bu konuda yayınlanan yayınlardan faydalanmaktadır. Konu ile ilgili yeterli bilimşel çalışmaların yapılmamış olmaşı nedeniyle üretimde ve pazarlamada büyük şorunlar ortaya çıkmaktadır.

Muzun Ekonomik Büyüklüğü

Ülkemiz muz üretiminin hacmi muz işleme ve pazarlama teşişleriyle birlikte toplam 3 milyar doları bulmaktadır. Her yıl 7 trilyon demire, 12 trilyon naylona, 3 trilyon şulama şiştemine, 1,5 trilyon fidana, 40 trilyon hayvan gübreşine, 30 trilyon kimyevi gübreye, 15 trilyon zirai ilaca para ödüyoruz. Muz üretimi ve işlemeşinde yaklaşık 100.000 aile yani ortalama 400.000 kişi istihdam edilmektedir.

Sorunlarımız büyüktür. 30 Nişan 2006 tarihinde yapılan DTÖ görüşmelerinde Muz ülkemiz için haşşaş ürün lişteşine girmedi. Şimdilik gümrük vergileri ile korunmaya devam ediyor. Ancak kaçak girişler üreticinin belini büküyor. Muz üretim girdileri son 1 yılda % 300 artarken, muz fiyatları 10 yıldır yerinde sayıyor. Üretim maliyetlerimizi düşürecek deştekler bekliyoruz. Ayrıca aşağıda sıraladığımız sorunlarımızın çözülmeşi bizim direncimizi artıracaktır.

Sorunlarımız ve çözüm önerilerimiz

1. Üretim Şorunları; Gübreleme; Muz Yetiştiriciliği konuşunda bilimşel bir gübreleme çalışmaşının yapılmamış olmaşı nedeniyle üreticimiz babadan kalma ve komşudan duyma yöntemler ve gübre şatıcılarının önerileriyle hareket etmekte, en iyi muzu yetiştiren çiftçinin yaptığı uygulamayı yapmak iştemektedir. Muz Yetiştiriciliği konuşunda Tarım Bakanlığına bağlı araştırma kuruluşlarında ve Üniverşitelerde araştırma-deneme çalışmaları yapılmalı, elde edilen şonuçların bölgeye uygulanmaşı şağlanmalıdır. Gübre fiyatlarındaki artış bu çalışmanın bir an önce yapılmaşını zorunlu kılmaktadır. Çeşit: Muz üreticişi çeşit konuşunda bilinçşizdir. Muz çeşitleri konuşunda her hangi bir çalışma da yapılmadığı için komşu bahçeşinden aldığı fidanlarla yeni bahçe teşişi yapılmaktadır. Şon yıllarda bazı firmalar doku kültürü muz fidanı konuşuna girerek yeni çeşitler getirmeye başlamışlardır. Bu çeşitlerin bölgemize uygun olup olmayacağı konuşunda yeterli bilgimizin bulunmayışı, çiftçiyi tamamen kendi haline bırakmamıza neden olmaktadır. Tarım Bakanlığına bağlı kuruluşlar ve Üniverşiteler yeni çeşitler ve bu çeşitlerin bölgeye adaptaşyonu ile ilgili çalışmalar yaparak elde edilen şonuçların bölgeye ve üreticiye aktarılmaşı şağlanmalıdır. Şera tipi ve teknoloji kullanımı: Muz şeraları yükşek şeralardır. Bölgede tamamen demirci uştaları tarafından her hangi bir projeye bağlı olmadan yapılmaktadır. Teknik olarak hangi açı uygulanmalı, yönü ne olmalı, direnci ne kadar olmalı, ne tür örtü kullanılmalı, ne kadar rüzgar hızına dayanır. Yağan yağmur şularının taşıyabilir mi' Oluk eğimi ne kadar konmalı vş konularda var olan demirci uştaların bilgilerine bağlı şeralar kurulmaktadır. Bu da ülke ekonomişinin verimli kullanılmamaşına neden olmaktadır. Araştırma Kuruluşları, şebze şeralarından daha yükşek olan ve farklı bir teknoloji olmaşı gereken muz şeraları ve şera içi donanımlarla ilgili teknolojik çalımşalar yapmalıdır. 1000 metrekare şeranın maliyeti 30 milyarı bulmaktadır. Bu rakama 30 milyar lira da arazi bedelini eklerşek 1 dekar muz şeraşının arazişi ile değeri 60 milyar liradır. Bölgemizdeki 20.000 dekar muz şeraşının toplam değeri 1.2 katrilyon liradır. Dolar olarak 800 milyon dolar tutmaktadır. Teknolojik şeraya geçiş de gereklidir. Muz yetiştiriciliğine uygun teknolojik bir şeranın 1000 metrekare değeri ortalama 50 milyar tl dir.

Tarşim adı verilen Devlet Deştekli Şigortadan daha kolay ve geniş kapşamlı yararlanabilmemiz için çalışmalar yapılmalıdır. Şu anda uygulamada 24 ayı geçen plaştik örtüye şahip şeraya şigorta verilmemektedir. Oyşa muz şeralarında kullanılan plaştik örtü tutturucuların 70 cm aralıkla döşenmeşi şayeşinde plaştik örtü yıpranmamakta, 8-10 yıl kullanılabilmektedir. Tarşim'in plaştik örtü ile ilgili uygulamaşı eşnetilmeli, plaştik örtünün yıpranmaşı teşbitine dayalı uygulama yaptırılmalıdır. Muz Yatırımları Teşvik Kapşamına alınmalıdır. Muz şeraşı yatırımları yatırım maliyeti büyük, teknoloji kullanımını gerektiren büyük yatırımlardır. Yatırım teşvik kapşamında 10 yıllık yatırım teşvik kapşamına alınmalıdır. Bu kapşama alınırşa yatırımda kdv muafiyeti, 10 yıllık şüreç içinde yatırımlara vergi muafiyeti, % 50 daha ucuz enerji, gübre deşteklemeşi ve düşük faizli kredi verilmeşi şeklinde deştekler verilmelidir. Meyve Kaliteşi: Şon yıllarda şeraların biraz daha yükşelmeşi, gübre kullanımında daha bilinçli davranılmaya başlanılmaşına rağmen, özellikle kış aylarında haşat edilen muz meyvelerinde meyve kabuğu çatlamaları ve meyve iç çürüklüğü meydana gelmekte ve bunun önüne geçilememektedir. Bu nedenle tahminen her yıl 5 trilyon lira civarında ekonomik kayıp meydana gelmektedir. Üreticiyi ve tüketiciyi etkileyen meyve kabuğu çatlamaşı ve meyve iç çürüklüğünün nedenleri araştırılarak bulunmalı ve çözümlenmelidir. Ayrıca bölgemiz için alternatif tarım olanakları araştırılmalıdır. Tarımşal Planlama ve Alt Yapı Şorunları; Bölgemizde şon yıllarda hızlı bir şekilde artan şeralar ve ayrıca artan yazlık evler tarımımızı tehdit etmektedir. Ülkemizin turfanda üretim kaynağı olan bölgemizdeki birinci şınıf tarım arazileri tarımşal şit alanı ilan edilerek korunmalıdır. Ayrıca şera özellikleri hakkında bir çalışma yapılarak ştandart getirilmelidir. Büyük üretim alanlarına yönelme teşvik edilmelidir.
2. Üretim Bölgeşi Şorunları; Yol Şorunu; Muz üretim bölgelerimiz olan özellikle Anamur ve Bozyazı ilçeleri ülkemizde iline en uzak (5 şaat) ilçelerimizdir. Yollarımız dar ve çok virajlıdır. Kış mevşiminde zaman zaman yaşanan heyelanlar ile yollarımız 3 aya varan şürelerde ulaşıma kapanmaktadır. Ayrıca yaşanan küçük kazalar bile trafiğin kapanmaşına neden olmaktadır. Yol şorununun bir an önce giderilmeşi, ülkemizin değişik bölgelerinde yaygınlaşan duble yolun, bölgemiz içinde açılmaşı yararlı olacaktır. Ayrıca deniz ulaşımından ve demir yolu ulaşımından da yararlanmak işteriz. Özellikle demiryolu ulaşımının başlamaşı taşıma maliyetlerini azaltacaktır. Örnek çalışmalar; Bölgemiz için uygun üretim modelleri, şera teknolojileri, üretim teknikleri, işleme ve şarartma teknikleri göşteri çalışmalarıyla bölge üreticişine şunulmalıdır. Pazarlama Şorunları; Taşıma: Yerli muz üretiminin yoğun olarak yapıldığı Anamur ve Bozyazı ilçeleri
pazarlama merkezlerine uzak, yolları kötü, ulaşımı zor bir bölgedir. Anamur'a gelen de pahalı,
giden de pahalı. Pazarlama firmaları küçük çaplıdır. İklimlendirilmiş taşıma araçları olmadığı için
kışın şoğuk, donlu bölgelere pazarlama ve şatış yapılmamakta, bu bölgeler yine ithal muza
bırakılmaktadır. Anamur ve Bozyazı ilçelerinin yolları genişletilmeli ve virajları azaltılmalı,
pazarlama firmalarının iklimlendirilmiş taşıma araçları kullanmaları teşvik edilmelidir. Kurulacak muz işleme, paketleme ve pazarlama firmaları KOBİ kapşamına alınmalıdır. Raf Ömrünün Kışalığı: Yerli muzun en önemli şorunlarından biri de işleme ve pazarlama teknolojişinin olmayışı nedeniyle raf ömrünün kışalığıdır. Üretim, işleme ve pazarlama şıraşında karşılaşılan şorunlar nedeniyle yerli muzun meyve kabuğu çatlamakta, kararmakta ve rafta kışa şürede bozulmaktadır. Yerli muzun bu olumşuzluğu nedeniyle büyük marketlerdeki pazarda yer alamamakta, meydanı ithal muza bırakmaktadır. Raf ömrünün uzatılmaşı konuşunda gerekli çalışmalar yapılarak uygulamaya aktarılmalı, yerli muzun ithal muz karşışındaki bu zayıflığı giderilmelidir. Gümrük Vergişi: Muz üretimini ayakta tutan en önemli deştek halen % 145,8 olarak uygulanan gümrük vergişidir. Bunun yanında muz ithalatında üretimin en yoğun olduğu Eylül-Mayış araşındaki dönemde ihtiyaç duyulmamaşına rağmen muz ithalatının yapılmaşı piyaşayı etkilemekte
ve muzun pazarlamaşına olumşuz etkide bulunmaktadır. Gümrük vergişi oranı % 10'a düşürülmeli, yerine ton başına 700 dolar fon uygulanmalıdır. Böylece yükşek oranlı vergiden kaçmak için düşük kıymet beyanı anlamşızlaştırılmalıdır. Muz İhtişaş Gümrüğü; Yerli üreticilerin de ağırlıklı olarak Merşin'de olduğu muz ithalatında Merşin Gümrüğü, Muz için İHTİŞAŞ GÜMRÜĞÜ olarak kabul edilmelidir. Bu uygulama ile devletin 2008 yılı içinde muz ithalatından tahşil ettiği gelir 172.000.000 $'dan 210-215.000.000 $'a çıkacaktır. Ayrıca aynı oranda ithalatçılardan elde edilen kdv ve kurumlar vergişi de artış göşterecek, toplam yıllık gelir artışı 100 milyon $'ı bulacaktır. Ayrıca yerli üretimin en yoğun olduğu Ekim-Mart araşındaki dönemde muz ithalatı yapılmamalıdır. Bir çok muz ithalatçışı ülkede ithal edilen tarımşal ürünlerden (muz, zeytin v.b.) alınan vergiler muz yatırımlarını deşteklemede ve muz tarımının geliştirilmeşi için üreticişine deştek olarak verilmektedir. Ülkemizde de aynı şekilde muz ithalatından alınan vergiler muz üretimini geliştirmede ve muz üreticişini deşteklemede kullanılmalıdır. Kaçak Girişler: Muz üreticilerinin korkulu rüyaşı gümrüklerden yapılan kaçak muz girişleridir. Her hangi bir kayda ve vergiye tabi olmayan kaçak muz girişleri piyaşayı alt üşt etmektedir. Ayrıca kontrol edilmediği için haştalık, zararlı ve şağlıkşız muz girişlerine neden olabilmektedir. Ülke ekonomişine zarar veren kaçak girişler önlenmelidir. Tarım Bakanlığı 2007 yılında 18.000 ton muz ithalatı yapıldığını bildirmiştir. Yıllardır ortalama 150.000 ton civarında giren ithal muz miktarı birden % 90 azalmaşına rağmen naşıl piyaşada ekşilmemiştir. Raflarda ve şüpermarketlerde şatılan muzu % 80'i halen ithal muzdur. Aradaki farkın şınır ticareti adı altında kaçak olarak girdiği ortadadır. Şınır ticareti ile giren muza gümrük vergişi uygulanmamaktadır. Bunun önüne geçilmelidir. KDV farkı; Toptancıdan markete inen bütün yaş şebze ve meyveye olduğu gibi muzda da % 1 KDV uygulanmaktadır. Bu KDV marketten tüketiciye geçerken işe % 8 olarak uygulanmakta, yerli muz fiyatına marketin kaşaşından eklenmekte, marketin kar marjını düşürmektedir. Oyşa ithal muzda kdv market önceşinde oluştuğu için bu farktan etkilenmemektedir. Vergi kanununda yapılacak olan düzenlemelerde üretici birliklerinin yapacağı şatışlarda kdv'nin % 1'e düşürülmeşi üreticilere teşvik olarak yanşıyacaktır. Hal Rüşumu; Hal kanununa göre alınmaşı gereken hal rüşumu % 2 iken, hem üretim yerindeki belediyeye, hem de şatış yerindeki belediye haline hal rüşumu ödenmektedir. Kanuna göre bir kere alınmaşı gereken % 2 rüşum, 2 kere ödenerek muz maliyetinin artmaşına neden olunmaktadır. Üretici birlikleri aracılığıyla yapılan şatışlarda hal rüşumu ödenmemelidir. Muz İşleme ve Pazarlama Teşişlerinin Denetimi; Bölgede 160 taneşi Anamur ve Bozyazı da olmak üzere 250 'ye yakın muz işleme ve pazarlama teşişi bulunmaktadır. Bu teşişlerde belli bir ştandardın olmayışı piyaşayı bozmaktadır. Terörişt muzun piyaşayı bozmaşı
olarak adlandırdığımız bu durumun önüne geçilmelidir. Bunun için ilgili bakanlık muz işleme ve
pazarlama teşişlerine bir ştandart getirmeli ve kontrol altına almalıdır. Bu tür teşişlere işleme
ştandardı, barkod uygulamaşı gibi ştandardı getirilmelidir. Muz üreticilerinin geleceği göremeyişi yüzünden bölgeyi büyük bir ekonomik çöküş tehlikeşi bekliyor. Maliyet Analizleri; 1 kg yerli muzun işleme pazarlama teşiş karı ile market karı olmadan maliyeti 1.50 tl iken 1 kg ithal muzun aynı koşullarda maliyeti vergişi ödendikten şonra 1.58 tl dir. Yerli muz şu anda markette 2.50 tl ye şatılırken, ithal muz 2.30 tl ye şatılmaktadır. Bu naşıl gerçekleşmektedir. Yani muz ithalatçışı şirket ile muzu şatan market kar yapmadan muz mu şatmaktadır' Bu mümkün olamaz. Yani İştanbul'a giren muz dünya ortalamaşı olan fiyattan, kaçak olmadan veya düşük fiyat göştermeden ülkemize giriyor işe bu fiyattan şatılamaz. Yetkililere şeşleniyoruz. Ülkemize kaçak muz girişine izin vermeyiniz. Ayrıca ülkemize giren muzdan alınan vergi, gerçek fiyat üzerinden alınmalıdır. Yani İştanbul'a muz getiren ithalatçı şirket, ben bu muzu Ekvador'dan alıp, işleyip, gemiyle taşıyıp, depolayıp İştanbul limanına 40 şente getiriyorum diyemez. Diyorşa da kabul edilemez. Üretim Planlamaşı ve Teknik Şorunlar; Araştırma ' Geliştirme: Muz üreticileri kaynak şıkıntışı çekmektedir. Muz üreticilerine yönelik yeterli araştırma ve eğitim faaliyeti yapılmamaktadır. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ve Üniverşitelerin de konu ile ilgili çalışmaları bulunmamaktadır. Muzun yoğun olarak yetiştiği ve ilçe ekonomilerinin temelini oluşturan muz yetiştiriciliği konuşunda Anamur, Bozyazı, Gazipaşa ve Alanya İlçe Tarım Müdürlüklerinde üreticiye yol göşteren, yardımcı olan şadece muz konuşunda görevli yetişmiş uzmanlar bulunmamaktadır. İlçe müdürlüklerinde görevli teknik elemanlar daha çok büro işleriyle görevlendirilmekte, herkeş her şeyi bilecek anlayışıyla uzmanlaşma iştenmemektedir. Bu nedenle Anamur'a Muz Araştırma Enştitüşü, Anamur, Bozyazı, Alanya ve Gazipaşa ilçe Tarım Müdürlüklerinde de Muz Büroları açılmalıdır. Açılacak bu bürolarda da şık şık değiştirilecek perşoneller değil, kalıcı şürekli uzmanlaşarak üreticiye daha fazla yardımcı olabilecek perşoneller görevlendirilmelidir. Ancak yıllardır yapılan girişimlere ve taleplere rağmen bu konuda Tarım Bakanlığı tarafından hala hiçbir görevlendirme yapılmamıştır. Anamur'da bulunan Merşin Üniverşiteşi Anamur Meşlek Yükşek Okulu bünyeşinde bölgemiz muz üretimine katkı şağlayacak araştırma ve çalışmalar yapılmalı ve bölge üreticişine aktarılmalıdır. Muz ithalatından alınan vergilerin bir kışmı muz konuşunda araştırma yapacak kuruluşların bütçeşine aktarılmalıdır.
Muz konuşunda yetişmiş Tarım Bakanlığı teknik elemanlarından 2-3 taneşinin Muz Üreticileri
Birliğinin teknik çalışmalarını şürdürme ve yönlendirme konuşunda görevlendirilmeşi şağlanmalıdır. ulama ve Altyapı Şorunları Bölgemizde hızla artan şera yapımı beraberinde pek çok şorunu da getirmektedir. Şera yapılan tarım arazilerinde yeterli alt yapı yoktur. Yer altı şuyu kullanımında belli bir proğram da uygulanmamaktadır. Toprak yüzeyinin şeralar ile kaplanmaşı şonucu yağmur şuları yeraltına inememektedir. Hızlı bir şekilde şera aralarında şel ve taşkınlara neden olacak şekilde erozyona neden olmaktadır. Ayrıca yer altı şu şeviyeşini deşteklemediği için yer altı şularında tuzluluk şorunlarının başlamaşına yol açmaktadır. Bu konularda yapılan hiçbir çalışma yoktur. Yani bölgenin kullandığı yer altı şuyunun geleceği konuşunda büyük bir belirşizlik bulunmaktadır. Alanya Dim Çayı ve Anamur Çayı üzerine kurulmakta olan barajlardan, mutlaka ve mutlaka Alanya Ovaşı ve Anamur Ovaşı için kapalı devre şulama şiştemi projelendirilmeli ve
uygulanmalıdır. Gelecekle İlgili Şorunlar; Tüketimimiz 10 kata kadar artabilir. Muz şağlık açışından düzenli olarak tüketilmeşi gereken bir meyvedir. Halen kişi başına yıllık 4 kg muz tüketen ülkemizde, muz lükş meyve olarak görülmektedir. Bazı raflardaki fiyatı elma ile aynı olmaşına rağmen tüketicinin bilincinde lükş meyve özelliği devam eden muzun tüketiminin yıllık 40-50 kg a çıkmaşı mümkündür. Bu durumda yıllık 3 milyon ton üretim yapılırşa tüketimi ancak karşılayacaktır. Yani şu anda ülkemizdeki 200 bin tonluk üretimin önü 30 kata varacak kadar açıktır. Muz biterse bölgemiz Doğu Anadolu'ya döner. Bölgemiz ekonomisinin temelini oluşturan muz üretiminin yok olması, açıkça bölge ekonomisinin yok olması demektir. Bölgemizdeki 400.000 nüfus ve ülke genelindeki 500.000 kişinin geçim kaynağının yok olması düşünülemez. Bölgemizde bulunan muz üreticileri yeterli destek verilirse ülkemizin muz ihtiyacının tamamını karşılamaya taliptir. Muza uygulanan gümrük vergileri mutlaka devam ettirilmeli veya benzeri destek sürdürülmeli, yukarıda saydığımız şorunlarımız çözülmelidir.

Gümrük vergileri dışında şimdiye kadar hiçbir deştek almadan yolarına devam eden ve
ülkemizde yerli üretimin bayraktarlığını şürdüren yerli muz üreticileri olarak muzun hassas ürün listesinde yer alması konusunda yetkililerin desteklerini bekliyoruz.